Transition and income distribution, determinants of income inequality: 1990-2009 panel data study

Abstract

ABSTRACT: The last decade of twentieth century has had a major importance for Eastern European and Central Asia countries. They embarked on transition process, transformation from central planned economy to free market economy. Although these countries differ due to their country characteristics and transition process, they all have common past: planned economy and performed the same transformation process. The transition process was realized in different dimensions: socio-political and economic dimensions. The process considered the transformation from single-party political system to pluralist democracy. Economic transformation considered liberalization measures, such as liberalization of prices and trade, privatization, building of competitive environment and development of entrepreneurship. The transition period was significant with major macroeconomic and structural changes which has also affected the income inequality in these countries. This study aims to identify the determinants of income inequality and assess the impact of liberalization measures on income distribution in transition countries for selected time period. The estimations exhibited that, price liberalization and smallscale privatization indices had significant effect on income inequality measures as Gini coefficient. While price liberalization affected income inequality positively, impact of small-scale privatization on income inequality was negative, e.g. this index has improved income distribution. Moreover, it is shown that, macroeconomic variables such as inflation rate and unemployment rate had positive and highly significant effect on income inequality. Effect of GDP per capita growth rate on income inequality was found to be insignificant as a result of this study. The natural resources rents as a share of GDP is revealed to have a positive effect on income distribution. Key words: transition period, income inequality, price liberalization, privatization.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ÖZ:Yirminci yüzyılın son on yılı Doğu Avrupa ve Orta Asya ülkeleri için büyük önem taşımaktadır. Bu zaman dilimi bu ülkeler için merkezi planlamaya dayalı sosyalist sistemden serbest piyasaya dayalı kapitalist sisteme geçiş sürecidir. Geçiş süreci her şeyden önce son derece büyük ve bir o kadar da karmaşık kurumsal bir dönüşümü ifade etmektedir. Bu düzen değişikliğine maruz kalan tüm ülkeler için “Geçiş Ekonomisi” (Transition Economies) tanımlaması kullanılmaktadır. Her ne kadar bu gruba dahil ülkelerin özellikleri ve yaşadıkları süreçler birbirinden çok farklı da olsa, ortak noktaları merkezi planlamadan serbest piyasa ekonomisine geçmek olduğundan tamamı “geçiş ekonomisi” kavramı içine dahil edilmişlerdir. Geçiş süreci siyasi alanda otoriter sistemden demokratik politik sisteme, ekonomik alanda ise kontrollü sistemden uzaklaşıp özel mülkiyete dayalı serbest piyasa ekonomisine doğru geçişi anlatmaktadır. Ekonomik alandaki geçiş süreci fiyatların ve ticaretin liberalleşmesi, kamu mülkiyetinin özelleştirmelerle ortadan kaldırılması gibi önemli değişimlere ve reformlara şahitlik etmiştir. Ayrıca bu dönüşümün yarattığı ekonomik yapıdaki değişime ve gelir dağılımındaki değişimlere de şahitlik yapmış ve yapmaktadır. Bu çalışma geçiş ekonomilerinde, seçilmiş dönem için, gelir dağılımında yaşanan değişimi ve bu değişimi belirleyen faktörleri araştırmaktadır. Çalışmada geçiş ülkelerinde gelir dağılımı literatüründe ön plana çıkan belirleyenler ve liberalleşme tedbirlerinin gelir dağılımı üzerindeki etkisi değerlendirilmiştir. Bulgular fiyat liberizasyonunun gelir dağılımını bozduğu, küçük ölçekli özelleştirme uygulamalarının ise gelir dağılımını iyileştirici bir etki yaptığını göstermektedir. Diğer liberalizasyon tedbirlerinin gelir dağılımı üzerinde herhangi bir etkisi olmadığı tespit edilmiştir. Kontrol değişkenlerinden enflasyon ve işsizliğin gelir dağılımını bozduğu, doğal kaynak rantlarının ise gelir dağılımını iyileştirici bir etki yaptığı görülmüştür. Kişi başına GSYİH artışının gelir dağılımı üzerinde etsiki olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar kelimeler: geçiş ülkeleri, gelir dağılımı, gelir adaletsizliği, liberalleşme, geçiş süreci, özelleştirme.