Zonguldak merkez ağzı (İnceleme, metinler, sözlük)

Abstract

ABSTRACT: In this study the differences between the standart Turkish and Zonguldak dialect was determined and their distinctive characteristics were described. This study consists of approximately 13 hour voice recordings recorded in 50 villages of Zonguldak between 2010-2011. The study consists of “Introduction”, “phonology”, “morphology”, “conclusion”, “texts” and “glossary” parts. In the introduction part, the geography, name origin, and the history of Zonguldak is mentioned alongside the socio-economic, the cultural and ethnic backgorund of the city. The “phonology” and “morphology” chapters are the analysis sections of the study. This chapters are constructed according to the texts compiled on the basis of the interviews carried out in Zonguldaks‟ villages in addition to information gained from other sources. The “glossarry” chapter contains words that are mentioned in the compiled texts, those that are not used in the standart Turkish or show morphological or phonological change. In addition to this, those words that have been compiled from sources other than texts based on interviews were also included in the “glossary” section. Some words are stated as their conjugated forms due to phonological alterations. Collocations are also stated seperately. The reason why we have chosen to work on “Zonguldak Dialect” is that because of the absence of such study carried out in the villages of Zonguldak. In order to be able to construct the dialect atlas, and grammar studies, the dialects of all the regions must be analyzed. The participants of the study consisted of residents of Zonguldak, generally those who are illiterate, did not leave their villages and did not lose their dialect properties. Keywords: Zonguldak dialect, Phonology, Morphology, Glossary.

…………………………………………………………………………………………………………………………ÖZ: Bu çalışmada, Zonguldak merkez ağzının ölçünlü dilden farklı yönleri belirlenmiş ve ayırıcı özellikleri betimlenmiştir. Bu çalışma, 2010-2011 yılları arasında Zonguldak Merkez İlçesine bağlı 50 köyde yapılan ortalama 13 saatlik ses kayıtlarından oluşturulmuştur. Çalışma “Giriş”, “Ses Bilgisi”, “Şekil Bilgisi”, “Sonuç”, “Metinler” ve “Sözlük” kısımlarından oluşmaktadır. Çalışmanın “Giriş” bölümünde Zonguldak ilinin coğrafyası, Zonguldak adının kaynağı, kentin ve yörenin tarihi, Zonguldak‟ın sosyo-ekonomik ve kültürel durumu ile etnik yapı üzerinde durulmuştur. “Ses Bilgisi” ve “Şekil Bilgisi” bölümleri çalışmanın inceleme kısmıdır. Bu bölümler Zonguldak Merkez İlçe‟ye bağlı köylerde derlenen metinler ve metin dışı bilgilerden yola çıkarak hazırlanmıştır. “Metinler” bölümününde, Zonguldak Merkez İlçe‟ye bağlı 50 köyden derlenen metinler bulunmaktadır. “Sözlük” kısmı ise derlenen metinlerde geçen, ölçünlü dilde kullanılmayan ya da ses ve anlam farklılığıyla kullanılan kelimelerden oluşmuştur. Bunun yanında metin dışı derlenen söz varlığı birimlerine de “Sözlük” bölümünde yer verilmiştir. Kimi çekime giren sözcükler, çok ses değişikliğine uğradığı için çekimli biçimiyle madde başına alınmıştır. Kalıplaşmış sözlere de madde başında yer verilmiştir. “Zonguldak Merkez Ağzı” adını verdiğimiz bu çalışmayı seçmemizin sebebi, Zonguldak‟ın Merkez İlçesi‟ne bağlı köylerinden geniş bir derlemeye dayanan çalışmanın yapılmamış olmasıdır. Ağızlar atlasının ve dilbilgisinin hazırlanabilmesi için dil özellikleri incelenmedik yörenin kalmaması gerekir. Çalışmada seçilen kaynak kişiler, çalışma kapsamında belirlenen yerleşim bölgesinin yerlilerinden, genellikle okur-yazarlığı olmayan, köy dışına çıkmamış veya kısa süreliğine başka bir yerleşim yerinde bulunmuş, ağız özelliğini kaybetmemiş kişilerdir. Anahtar Kelimeler: Zonguldak Merkez Ağzı, Ses Bilgisi, Şekil Bilgisi, Sözlük.