Eski Anadolu Türkçesiyle Yazılmış Tıp Metinlerindeki İki Terim Üzerine Tespitler: Çignemek ve Çeynemek

Abstract

14.-15. yüzyıllarda Eski Anadolu Türkçesiyle yazılmış tıp eserleri, çok önemli bir kelime hazinesine sahiptir. Bu kelime hazinesi, dönemin Türkçe tıp terminolojisinin niteliğini ve işlevselliğini de gözler önüne sermektedir. Ancak bu hazinenin sağ- lıklı bir şekilde ortaya konabilmesi için, metinlerin hassasiyetle irdelenmesi ve dönemin tıp anlayışının iyi bilinmesi gerekir. Bu makale, Eski Anadolu Türkçesiyle yazılmış tıp eserlerinin Türkiye Türkçesine çevirilerinde birbirine karıştırılan ve yanlış anlamlandırılan iki terimi ele almaktadır. Bunlar, “çignemek” ve “çeynemek” terimleridir. Tıp eserlerinin sözlük/dizin veya çeviri metin bölümlerinde iki terim aynı anlamda zannedilmekte ve bu durum metinlerin yanlış anlaşılmasına veya terimin geçtiği bölüme anlam verilememesine sebep olmaktadır. Terimlerin geçtiği birçok tıp yazması üzerinde yaptığımız çalışmalar sonucunda ulaştığımız tespitlerimize göre çignemek, bir rahatsızlığı, bir hastalık belirtisini, çeynemek ise bir tedavi şeklini karşılamaktadır. Makalede, metinlerden örneklerle konuya açıklık getirilmeye ve karışıklığın giderilmesine çalışılmıştır.