Afşin Ağzı (İnceleme, Metinler, Sözlük)

Abstract

The current study aims to describe the different aspects and the distinctive features of the AfĢin dialect from the Standard Turkish. The data for this study were obtained between 2015 and 2016 through a 40-hour audio recording in 39 settlements, which were at once villages and towns turned into quarters by 2012, in the AfĢin district and 18-hours of these audio recordings were decoded. The written texts were subjected to analysis in terms of “phonetics”, “morphology” and “dictionary”. The decoded texts of the conducted audio recordings from 39 settlements were collected under the heading of “Texts”. The district of AfĢin‟s regional geography, climate, history and ethnicity were analyzed in the “Introduction” part. The “Dictionary” part includes glossaries made up of the dialect words of AfĢin either those do not appear on the standard Turkish or those which have phonetical and semantical differences from Standard Turkish. The words in uncoded part of the audio recordings and the words that belong to the AfĢin dialect are also included in the “dictionary” part. The line and script numbers were provided for only those dictionary entries that appear on the decoded texts. The main motivation behind the study of “The AfĢin dialect” was the absence of a large-scale study focusing on the district of AfĢin and its quarters. The dialects of all the regions in Anatolia should be studied in order to be able to prepare the Atlas and the grammar of Anatolian Turkish Dialects. In general the research adopted a synchronous and descriptive method with sometimes implementing a diachronic and comparative research. The research participants are the residents of the AfĢin district who have been selected according to a certain criteria. These residents were chosen among those who have not emigrated from the district for some particular reasons (such as education, financial reasons) and illiterate elderly people who has significant knowledge on AfĢin dialect. Key Words: AfĢin dialect, phonology, morphology, vocabulary of AfĢin dialect

ÖZ: Bu çalıĢmada, AfĢin ağzının ölçünlü dilden farklı yönleri belirlenmiĢ ve ayırıcı özellikleri tespit edilmeye çalıĢılmıĢtır. ÇalıĢmada 2015-2016 yılları arasında AfĢin ilçesine bağlı eskiden köy ve kasabayken 2012‟de mahalle konumuna geçmiĢ olan 39 yerleĢim yerinden yapılan 40 saatlik ses kayıtlarının 18 saati yazıya dökülmüĢtür. 39 yerleĢim yerinden derlenen ses kayıtlarından oluĢturulan metinler de “Metinler” baĢlığı altında toplanmıĢtır. ÇalıĢmanın veri tabanını bu metinler oluĢturmaktadır. Yazılı metinler de ses ve yapı açısından incelenmiĢ, bu incelemeler de Ses Bilgisi ve ġekil Bilgisi Bölümlerinde toplanmıĢtır. Bölgenin coğrafyası, iklimi, tarihi, etnik yapısı hakkında da “GiriĢ” kısmında kısaca bilgi verilmiĢtir. “Sözlük” kısmında derlenen metinlerde geçen ölçünlü dilde kullanılmayan ya da ses ve anlam farklılığıyla kullanılan sözcükler verilmiĢtir. Bunların dıĢında metinlerde geçmeyen fakat elimizdeki ses kayıtlarında bulunan veya sözlü derlemeler sırasında elde edilen söz varlığı birimleri de sözlüğe alınmıĢtır. Metinde geçen sözlük birimlerin metin ve satır numarası verilirken metinlerde geçmeyen birimlerde yer belirtilmemiĢtir. “AfĢin Ağzı” adlı bu çalıĢmayı seçmemizin sebebi, AfĢin ilçesine ve mahallelerine dair geniĢ çerçeveli bir derlemeye dayalı çalıĢmanın yapılmamıĢ olmasıdır. Anadolu Ağızlar atlasının ve dilbilgisinin hazırlanabilmesi için dil özellikleri incelenmedik bölgenin kalmaması gerekmektedir. Genel olarak eĢzamanlı ve betimlemeli olarak, yeri geldikçe artzamanlı ve karĢılaĢtırmalı bir çalıĢmaya gidilmiĢtir. ÇalıĢmaya kaynaklık eden kiĢiler AfĢin Ġlçesine bağlı mahallelerde yaĢayan ve mümkün olduğunca yöreden eğitim, ticaret veya herhangi bir sebeple göç etmemiĢ, yöre ağzını en iyi Ģekilde yansıtabilecek yaĢ ortalaması yüksek, çoğunluğu okur-yazarlığı olmayan kiĢilerden seçilmiĢtir. Anahtar Sözcükler: AfĢin ağzı, ses bilgisi, Ģekil bilgisi, AfĢin ağzının söz varlığı.