Karakoyunlu İlçesi Ağzı (Iğdır İli) (İnceleme, Metinler ve Söz Varlığı)

Abstract

In this study, differences of Iğdır, Karakoyunlu District dialect from Turkey Turkish and its distinctive features are handled. With this in hand, I also focused on the similarities and distinctive features of Azerbaijanis' from Karakoyunlu District dialect and stanrad Azerbaijan Turkish. My study is based on the 8 hours and 40 minutes of voice recording which I recorded with nine people from villages and Karakoyunlu Central District. The database consists of 34 texts which I have analysed from these compilations. In the introduction section of the thesis the population structure, culture and ethnical structure of Iğdır, Karakoyunlu District is mentioned. The examination section of the study consists of "Phonetics" and "Morphology" sections. In these sections, the examples which the phonetic and structural features are shown, the text and line they are used are shown in brackets. In the conclusion section of the thesis, I have tried to summarize the distinctive features of dialect of Iğdır, Karakoyunlu District, and mentioned the common features of East Group dialects and Azerbaijan Turkish. To give some examples; - The 'k' to 'h' change in small voice and final voice is a feature which can be seen both in Azerbaijan Turkish and East Group dialects of Anatolia. In Karakoyunlu District dialect -k>-ḫ change can be seen: teḫsi “taksi”, çoḫ “çok”, sancaḫ “sancak”. - One of the common features of Karakoyunlu District dialect especially with the Kars District dialects and Azerbaijan Turkish is that the metathesis event can be seen too often: yüskeh “yüksek”, ireli “ileri”, torpaḫ “toprak”. In "Vocabulary" section, a list of words which are not used in Turkey Turkish or which has phonetic or meaning differences are given.

ÖZ: Bu yapılan çalışmada Iğdır İli Karakoyunlu İlçesi ağzının Türkiye Türkçesinden farklı tarafları ve ayırıcı özellikleri ele alınmıştır. Bunun yanı sıra Karakoyunlu İlçesi Azerilerinin ağzı ile ölçünlü(standart) Azerbaycan Türkçesindeki benzerlikler ve ayrılan yanlar üzerinde durulmuştur. Çalışmamız, 2015 yılında Karakoyunlu Merkez İlçesi ile birlikte dokuz Azeri kökenli insanların yaşadığı köylerden derlediğimiz, 8 saat 40 dakikalık ses kaydına dayanmaktadır. Veri tabanını, bu derlemelerden çözümlediğimiz 34 adet metin oluşturmaktadır. Tezin giriş bölümünde Iğdır İli ve Karakoyunlu İlçesinin nüfus yapısı, kültürel ve etnik yapısına değinilmiştir. Çalışmanın inceleme kısmı “Ses Bilgisi” ve “Biçim Bilgisi” kısmından oluşmaktadır. Bu bölümlerde, ses ve yapı özelliklerini gösteren örnekler, geçtiği metin ve satır numaraları parantez içinde gösterilmiştir. Metnimizde örneği bulunmayan bağımlı biçimbirimlerin kullanımları ise, yakın çevremizden duyup kaydettiğimiz örneklerle açıklanmaya çalışılmıştır. Tezin sonuç bölümünde ise, Iğdır İli Karakoyunlu İlçesi ağzının ayırıcı özellikleri özetlenmeye çalışılmış, Doğu grubu ağızları ve Azerbaycan Türkçesi ile ortak yanları üzerinde durulmuştur. Birkaç özellik verecek olursak; - İç seste ve son seste k>ḫ değişimi hem Azerbaycan Türkçesinde hem de Anadolu’da Doğu grubu ağızlarında görülen bir özelliktir. Karakoyunlu İlçesi ağzında da -k>-ḫ değişimi görülür: teḫsi “taksi”, çoḫ “çok”, sancaḫ “sancak”. - Karakoyunlu İlçesi ağzının Doğu Grubu ağızlarından özellikle Kars İli Ağızları ve Azerbaycan Türkçesi ile ortak özelliklerinden biri de göçüşme olayının çok sık görülmesidir: görülmektedir: yüskeh “yüksek”, ireli “ileri”, torpaḫ “toprak”. “Söz Varlığı” kısmında, Türkiye Türkçesinde kullanılmayan ya da ses ve anlam farklılığıyla geçen sözcüklerin listesi verilmiştir.