Üniversitede Çalışan Kadınların Meme Kanseri ve Kendi Kendine Meme Muayenesi ile İlgili Tutum ve İnançlarının Değerlendirilmesi

Abstract

This study aimed to determine their attitudes and beliefs about breast cancer and breast self examination and to define the factors influencing the belief and attitudes of women working at Eastern Mediterranean University as an academic and an administrative staff . The scope of the study was the population of 472 women working as full-time academic or administrative staff at all the faculty and schools, except the Faculty of Medicine and School of Health Sciences, at Eastern Mediterranean University in 2016-2017 academic year. 235 women who volunteered to participate in the research consisted the sampling of the study. Data was collected by the researcher between 28th December 2016 and 20th March 2017 using "Descriptive Characteristics Form" and "Champion’s Health Belief Model Scale (CHBMS)". Descriptive analyzes and Mann-Whitney U test, Spearman test have been used in the evaluation. According to the data obtained in the study, it has been determined that %37.87 were between 40-45 age group, %25.53 were graduated from a university, %67.66 were married, %91,98 had children, %93,53 were breastfeeding, %50,64 breastfed between 6-12 months, %61,70 menstruated at 13 and above, and %21,28 have entered menopause. %44,68 of women had a mammography, %55,74 had clinical breast examination, %74,04 had breast self examination, %78,30 were knowing how to have breast self examination, %68,51 had obtained information about breast self examination and %40,37 of women, who had that information, received it via book, magazine, brochure, TV and radio, %37,75 received it from a health team, %40,85 wanted to receive education on breast self examination. It has been determined that the sub-dimension scores of women at CHBMS varied between 7,38±2,33 and 33,40±6,99, and statistically had a meaningful difference (p<0,05) at the obstacle sense sub-dimension according to the work they were doing. For women who had mammography, the scores on benefit perception and confidence sense sub dimensions were higher than the women who had no mammography, and the difference between them was statistically meaningful (p<0,05). When clinical breast examination cases were analyzed, a meaningful statistical difference (p<0,05) has been determined for other sub-dimensions except sensitivity and the sense of seriousness. For women who had breast self examination, a meaningful difference (p<0,05) has been determined between the scores received at benefit perception, obstacle detection, confidence sense and health motivation. A meaningful difference (p>0,05) has not been determined at CHBMS between the sub-dimension score averages of women when their age, marital status, benign breast disease status, family cancer story, oral contraceptive and using estrogen, and the demand to participate in the education are considered. In-service training programs should be held for women in order to increase their level of awareness on the importance of breast self examination, clinical breast examination, and mammography in the early diagnosis of breast cancer. This study recommends that women should be informed about breast self examination by the experts providing evidence-based documents since the source of information is visual and written press. Keywords: Women, Breast Cancer, Breast Self Examination, Health Beliefs

ÖZ : Bu araştırmada Doğu Akdeniz Üniversitesi’nde akademik ve idari kadroda görev yapan kadınların meme kanseri ve Kendi Kendine Meme Muayenesi ile ilgili tutum ve inançlarının belirlenmesi ve inanç ve tutumlarını etkileyen faktörlerin tanımlanması amaçlanmıştır. Araştırmanın evreni, Doğu Akdeniz Üniversitesi 2016-2017 akademik yılında Tıp ve Sağlık Bilimleri alanı dışındaki tüm Fakülte, Yüksekokul ve Meslek Yüksekokul akademik ve idari kadrolarında tam zamanlı olarak görev yapan 472 kadın oluşturmuştur. Araştırmaya gönüllü olarak katılmayı kabul eden 235 kadın araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Veriler “Tanıtıcı Özellikler Formu” ve Champion Sağlık İnanç Modeli Ölçeği (CSİMÖ) kullanılarak, 28 Aralık 2016 ile 20 Mart 2017 tarihleri arasında araştırmacı tarafından toplanmıştır. Araştırmada verilen değerlendirilmesinde tanımlayıcı analizler ve Mann-Whitney U testi, Kruskal-Wallis testi, Spearman testi kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen verilere göre, %37.9’unun 40-45 yaş arasında olduğu, %25.5’inin lisans mezunu olduğu, %67.7’sinin evli olduğu, %92.0’ının çocuğunun olduğu, %93.5’inin çocuğunu emzirdiği, %50.6’sının 6-12 ay arası emzirdiği, %61.7’sinin 13 yaş ve üstü adet gördüğü, kadınların %21.3’ünün menapoza girdiği saptanmıştır. Kadınların %44.7’sinin mamografi çektirdiği, %55.7’sinin KMM yaptırdığı, %74.0’ının KKMM yaptığı, %78.3’ünün KKMM yapmayı bildiği, %68.5’inin KKMM hakkında bilgi aldığı ve bilgi alan kadınların %40.4’ünün bu bilgiyi kitap, dergi, broşür, TV ve radyodan aldığı, %37.6’sının ise sağlık ekibinden aldığı, %40.9’unun KKMM ile ilgili eğitim almak istediği saptanmıştır. Kadınların CSİMÖ’nde alt boyut puan ortalamalarının 7.38±2.33 ile 33.40±6.99 arasında değiştiği, çalıştıkları kadroya göre engel algısı alt boyutunda istatiksel olarak olarak anlamlı bir fark çıktığı saptanmıştır (p<0.05). Mamografi çektiren kadınların yarar algısı ve güven algısı alt boyutlarından aldıkları puanlar, çektirmeyen kadınlara göre daha yüksek olduğu, aralarındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu (p<0.05), KMM yaptırma durumları incelendiğinde duyarlılık ve ciddiyet algısı dışındaki diğer alt boyutlarında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmıştır (p<0.05). KKMM yapanlarda yarar algısı, engel algısı, güven algısı ve sağlık motivasyonu alt boyutlarından aldıkları puanlar arasında istatistiksel olarak anlamlı fark olduğu saptanmıştır (p<0.05). Kadınların yaş, medeni durum, selim meme hastalığı olma durumu, ailede kanser öyküsü, oral kontraseptik ve östrojen kullanma, eğitime katılmak isteme durumları ile arasında CSİMÖ’nde alt boyut puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmamıştır (p>0.05). Kadınların meme kanserinin erken tanısında KKMM, KMM ve Mamografi önemi ile ilgili farkındalık düzeylerini arttırmak için hizmet içi eğitim programları arttırılmalı, KKMM’si hakkında bilgi kaynakları görsel ve yazılı basın olduğu için konunun uzmanları tarafından kanıta dayalı bilgilere yer vererek kadınların bilgilendirilmesi önerilmektedir. Anahtar Kelimeler: Kadın, Meme Kanseri, KKMM, Sağlık İnançları