Mecma i'l-Letayif’in Viyana Nüshası: Dil Özellikleri - Metin - Dizin

Abstract

ÖZ: Mecmaʿiʾl-Letâyif adlı bu yüksek lisans tezi, Giriş, İnceleme, Metin, Dizin ve Sonuç olmak üzere toplam 5 ana bölümden oluşmaktadır. Bu araştırmada, aslı Viyana Ulusal Kütüphanesi (Oesterreichische Nationalbibliothek)’nde A-4997 numarada kayıtlı bulunan, 41 varak ve 19 satırdan oluşan, kırık talik yazı ile yazılmış olan harekesiz nüshasının çeviriyazısı yapılmıştır. Tez süreci devam ederken, Ahmet Naim Çiçekler bu eserin altı nühasını karşılaştırmış; fakat Avusturya nüshasını ele almamıştır. Naim Çiçekler, çalışmasında Viyana nüshasından söz etmemektedir. Bu çalışmada, Viyana nüshasının çeviriyazısı yapılmış, diğer nüshalardan farklılıkları tespit edilmiştir. Bu farklılıklar dipnotlar şeklinde verilmiştir. Sirac bin ʿAbdullah’ın hazırladığı ML, Ḳur’an, İncil, Zebur, Tevrat ve peygamberler tarihinden anlatılan hikâyeler ve bunun yanında Hristiyan ve Yahudilerin, Hz. Muhammed ve İslām hakkında sözledikleri sözlere yazarın verdiği cevaplardan oluşmaktadır. Metnin içerisinde konusu gereği birçok ayet ve hadis bulunmaktadır. Bu ayet ve hadislerin birçoğu müllif, geriye kalan kısmı ise tarafımızdan çevrilmiştir. Çalışmayı, giriş, metin, dil bilgisi özellikleri, Arapça, Farsça ve Türkçe Dizin ve özel isimler oluşturmaktadır. Giriş bölümünde, eser tanıtılmıştır. İnceleme bölümünde, metnin sunduğu veriler ışığında metnin yazım, ses ve yapı özellikleri incelenmiştir. Dizin bölümünde ise Arapça, Farsça, Türkçe ve diğer dillerden ödünçleme alınan sözcüklerin Türkçe karşılıkları verilmiştir. Söz varlığının diğer öğeleri de çıkarılmıştır. İkilemeler, deyimler, dua ve beddualar gibi. Halk diliyle yazılmış olan bu eser, dinler tarihi, sözlük ve dil çalışmalarında yararlanabilecek veriler sunmaktadır.

This master Thesis which is titled as Mecmaʿ iʾl-Letâyif consists of 5 major sections as introduction, analysis, text directory and conclusion. In this research, translation of the quesient copy of the work which is titled as Mecmaʿ iʾl-Letâyif and is originally existing in Australian National Library registered in 708 number was done. The translated copy which is composed of 41 leaves and 19 lines was derived from Ankara in microfilm format. While the writing process of this thesis was in progress, Ahmet Naim Çiçekler has compared 6 diffirent copies of this piece but has not mentioned the Australian copy in his thesis. In this study, translation of the Australian copy was done and different aspect of the Australian copy compared to the other copies were determined. These differences are presented as deepnotes. The version of Mecmaʿ iʾl-Letâyif prepared by Sirâc Bin Abdullah is composed of the stories told about Qoran, Buble, Pslater, Torah and the prophetes and of the replies given by the writer to the Christians and Jewish on what they have commented about İslam and prophet Mohammed. Within the text, there are a lot of verses and hadiths related to the subjects mentioned above. Most of these verses and hadiths were translated by the author of ML but the rest was done by the writer of this thesis. This study is composed of the introduction, text, grammatical aspects, Arabic, Persian and Turkish Directories and of the special names. The work is introduced in the introductory part. In the analysis section; the text was examined in terms of the spelling, sound and structural characteristics in light of the data provided by the text. Within the directory, Turkish equivalents of the words borrowed from Arabic, Persian, Turkish and other lanuages were determined. Other elements of the vocabulary such as doublings, expressions, prayers and curses were also mentined. Written in folk language; this work offers data which can be benefitted in studies such as history of religions, dictionaries and languages. Keywords: Mecmaʿ iʾl-Letâyif, old Anatolian Turkısh, historical texts, religious stories, Qoran, Psalter, Bible.