Yeme İçme Sektöründe Çalışanların Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ve Kardiyometabolik Risklerinin Belirlenmesi

Abstract

The aim of this cross-sectional and descriptive study is to determine healthy life style behaviours and cardiometabolic risks of employees of the culinary sector. The population of this study is composed of 380 employees from 39 different business on, Famagusta. The sample wasn’t selected and included 161 employees who voluntarily to participate in the study. In collection of the data, Personal Information Form, Healthy Lifestyle Behaviours Scale – II, Framingham, Type II Diabetes and Find Risk Score used. ANOVA, Chi Square and t-test were used to evaluate the data. Statistical relevance analysis level was accepted as p<0.05. The average age of employees in study is 31.27±10.31, also it is determined that 70.81% is male and 58.39% single. Healthy Lifestyle Behaviours Scale general mean score founded as 135.25 (min: 90, max: 202) which is above the average. The highest scores achieved from sub-dimentions of scale, spiritual development 28.83 and the lowest physical activities 17.32, Income status, physical activity and family history of chronic disease affected scores taken from sub dimentions of scale (p<0.05). Framingham Risk Score determined as; 89.66% of employees are low, 8.05% of them are intermediate and 2.30% are at high risk. The results determined by Framingham Risk Score shows the statistically significant difference among the employees who smokes (p<0.05). The study in Type II Diabetes Risk Test determined that 85.71% is low, 14.29% is under high risk of Type II Diabetes Risk. Participants’ diabetes risk levels were seen statistically significant difference (p<0,05) in the sub-levels of age grouping, marital status, duration of working in sector, history of chronic diseases. In the process of determining the scores of Finnish Diabetes Risk Score; 54,66% of participants are low, 29,81% weak, 8,70% is intermediate, 6,21% is high risk and 0,62% is under the highest risk. As a result, participants voluntarily attended to the study is displayed above average healthy lifestyle behaviours. Also 10 years of cardiovascular disease and type-2 diabetes disease risk determined as low. Keywords: Nursing, Healthy Lifestyle Behaviours, Diabetes, Framingham Risk Score, Cardiovasculer Disease Risk, Culinary Sector.

ÖZ: Bu araştırma; yeme içme sektöründe çalışanların sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve kardiyometabolik risklerini belirlemek amacıyla tanımlayıcı ve kesitsel araştırma tasarımına uygun olarak yapılmıştır. Araştırma evrenini, Gazimağusa’da bulunan 39 işletmede çalışan 380 kişi oluşturmuştur. Araştırmada örneklem seçimine gidilmemiş, çalışmaya katılmaya gönüllü olan 161 çalışan araştırma kapsamına alınmıştır. Veriler; Tanımlayıcı Özellikler Formu, Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği II, Tip 2 Diyabet Risk Testi, Framingham Risk ve Find Risk Skoru ile toplanmıştır. İstatistiksel analizde; frekans, ortalama, ANOVA, ki kare ve t testi kullanılmış, anlamlılık düzeyi p<0.05 olarak kabul edilmiştir. Araştırmaya katılan çalışanların yaş ortalamasının 31.27±10.31, %70.81’inin erkek ve %58,39’unun bekar olduğu belirlenmiştir. Araştırmamızda Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği genel puan ortalaması 135.25 (min: 90, max: 202) ile ortalamanın üzerinde bulunmuştur. Ölçeğin alt boyutlarından en yüksek puan manevi gelişim 28.83, en düşük ise fiziksel aktiviteden 17.32 alınmıştır. Gelir durumu, fiziksel aktivite yapma ve ailesinde kronik hastalık öyküsü değişkenleri ölçek ve ölçek alt boyutlarından alınan puanları etkilemiş ve istatistiksel anlamlı fark bulunmuştur (p<0.05). Katılımcıların Framingham Risk Skorları; %89.66’sının düşük, %8.05’inin orta ve %2.30’unun yüksek düzeyde bulunmuş ve sadece sigara içme değişkeni ile arasında anlamlı istatistiksel fark olduğu tespit edilmiştir (p<0.05). Çalışanların Tip 2 Diyabet Risklerinin %85.71’inin düşük ve %14.29’unun yüksek düzeyde olduğu belirlenmiştir. Katılımcıların, yaş, medeni durum, sektörde çalışma süresi, egzersiz yapma, kendisinde ve ailesinde kronik hastalık öyküsü bulunma durumuna göre diyabet risk düzeylerinin farklı olduğu görülmüştür (p<0,05). Find Risk Skorlarına bakıldığında %54,66’sının düşük, %29,81’inin hafif, %8,70’inin orta, %6,21’inin yüksek ve %0,62’sinin ise çok yüksek risk düzeyinde olduğu görülmüştür. Sonuç olarak araştırmaya katılanların ortalamanın üzerinde sağlıklı yaşam biçimi davranışları sergiledikleri görülmüştür. Bununla birlikte 10 yıllık kardiyovasküler hastalık ve tip 2 diyabet oluşma riskinin düşük olduğu belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Hemşirelik, Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları, Diyabet Riski Skoru, Framingham Risk Skoru, Kardiyovasküler Hastalık Riski, Yeme Içme Sektörü