Yapay Zekaya Sahip Robotların Avrupa Birliğinde Serbest Dolaşımı Önünde Ortaya Çıkacak Sorunların Hukuki Sorumluluk Müessesesi Çerçevesinde Değerlendirilmesi

Abstract

The rules, applicable to the robots with artificial intelligence which are capable of acting autonomously from human beings, capable of learning and acquiring experience, have been the subject of legal arguments recently. European Union, having the competence to influence and harmonize the modern European states’ laws, has always been a key law creator actor in the international stage. In the EU system, both member states and the EU itself have the competence to enact rules regarding robots with artificial intelligence. However, member states are under the obligation to ensure that the rules they enacted comply with the requirements of EU law. Member states’ enactment of rules independently from each other, may result with obstacles on free movement within the internal market which has been one of the main purposes of EU. For instance, in case some member states enact rules granting personality to robots with artificial intelligence, while the others retain rules acceptiing them as goods, the free movement of such robots can only be achieved by EU harmonization of member states’ laws. Not only the differences between national rules regarding the status of the robots with artificial intelligence, but all differences between member states laws, including those regarding civil liability may result with the obstacles on free movement. Considering the justification grounds both regulated by the Treaties and developed by the European Court of Justice, the principles regarding free movement in EU may not suffice to remove those obstacles. Also, application of EU rules already in force to the issues related with such robots may have unfair results. Especially, applying EU Directive for Product Liability to the damages arising from acts or omissions of robots with artificial intelligence, may result unfair and irrational results. Therefore, it is inevitable for EU to regulate all areas of law applicable to robots with artificial intelligence. Keywords: EU, Free Movement, Robots With Artificial Intelligence, Civil Liability, Directive.

ÖZ: İnsandan bağımsız olarak hareket edebilen, öğrenebilen ve öğrendiklerini tecrübe edebilen makineler olarak tanımlanabilecek yapay zekaya sahip robotların tabi olacağı hukuk kuralları tartışılmaya başlanmıştır. Çağdaş Avrupa devletlerinin hukuk kurallarına etki edebilecek yetkilerle donatılmış Avrupa Birliği, yapay zekâya sahip robotların tabi olacağı kuralların yürürlüğe sokulmasında, uluslararası düzeyde örnek teşkil edebilecek bir aktör konumundadır. Avrupa Birliği içerisinde, yapay zekâya sahip robotların tabi olacakları kuralların belirlenmesinde, hem üye devletler hem de AB yetkilidir. Ancak üye devletler, bu hususa ilişkin kuralları belirlerken AB hukukuna aykırı olmayacak kurallar koymalıdırlar. Üye devletlerin birbirlerinden bağımsız olarak kurallar koymaları, AB’nin temel amaçlarından biri olan serbest dolaşım önünde engeller yaratabilecek niteliktedir. Örneğin yapay zekâya sahip robotlar bugün mal olarak kabul edilse bile, gelecekte bazı üye devletlerin kişilik vermeye yönelik tasarrufta bulunduğu durumlarda, üye devletlerarasında böyle robotların serbest dolaşımının sağlanabilmesi için AB’nin müdahale ederek uyumlaştırma yapması gerekecektir. Sadece yapay zekâya sahip robotların hukuki statüsü ile ilgili olan kurallardaki farklılıklar değil, fakat her türlü mevzuat farklılıkları, örneğin hukuki sorumluluğa ilişkin kurallardaki farklılıklar da serbest dolaşım önünde engel yaratabilir. Bu engellerin Adalet Divanı’nın yıllar boyunca geliştirmiş olduğu prensiplerle ortadan kalkması, hukuka uygunluk sebeplerinin varlığı nedeniyle mümkün olmayabilir. AB’nin yürürlüğe koyduğu üye devlet mevzuatlarını uyumlaştırmaya ilişkin tasarrufların da yapay zekâya sahip robotlar bakımından uygun ve adil sonuçlar doğurmaması da söz konusu olabilir. Örneğin ürün sorumluluğuna ilişkin AB direktifinin yapay zekâya sahip robotların verdiği zararlar bakımından uygulanması adaletsiz sonuçlara sebebiyet verebilir. Bu sebeple Birlik düzeyinde, yapay zekâya sahip robotlar için ayrı düzenlemeler yapılması kaçınılmaz olacaktır. Anahtar Sözcükler: AB, Serbest Dolaşım, Yapay Zekâya Sahip Robot, Hukuki Sorumluluk, Direktif.