Kişilik Özellikleri İle Liderlik Yönelimleri Arasındaki İlişki: Eğitim Fakültesi Öğrencileri Üzerine Bir Çalışma

Abstract

The aim of this correlational study is to research the level of relation between teacher candidates’ personal traits and leadership orientation. Population of this study had included 1677 teacher candidates whom studies undergraduate program of Education Faculty at Eastern Mediterranean University. The sampling consist of 508 teacher candidates and those candidates was determined by using the method of random sampling. Two questionnaries; “Sıfatlara Dayalı Kişilik Testi” which was developed by Bacanlı, Aslan and İlhan (2009) and “Liderlik Yönelim Ölçeği” that developed by Bolman and Deal (1991) and was adapted to Turkish by Dereli (2003). Independend variables included; age, gender, nationality, type of high school graduated, education level of parents, income level of their parents, program of study, current class level and grade-point average. The data were analysed by IBM SPSS Statistics 22.0 programme, techniques such as “Pearson’s Product-Moment Coefficient”, “Kruskal Wallis”, “Mann Whitney-U” and “Step Wise Regression Analysis” were used to analyze the data. The results indicated that personality traits and leadership orientations of teacher candidates are open to experience with “quite appropriate” as average grade. It is also found that teacher candidates have potential to meet the needs of their future students both in the field of education and context value. Results also demonstrated that there is positive but low level of relationship between teacher candidates’ personality traits and leadership orientations. This result suggests that teacher candidates are not suitable for as profession in terms of both personality and leadership, or they are required to receive more intensive leadership training during their education. There are significant differences had been found between teacher candidates’ personality traits and leadership orientations according to the independent variables. In the light of the results of this study, it is suggested that not only centralized examinations but also personality traits and leadership orientation should be evaluated while determining teacher candidates. Keywords: Education Faculty, teacher candidates, personality traits, leadership orientation

ÖZ: Bu çalışmada öğretmen adaylarının kişilik özellikleri ile liderlik yönelimleri arasındaki ilişki düzeyi inceleyen ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Çalışmanın evrenini, Doğu Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi lisans programlarında öğrenim görmekte olan 1677 öğrenci oluşturmaktadır. Çalışmanın örneklemi belirlenirken tabakalı örneklem yönetimi kullanılmıştır. Çalışmanın örneklemini 508 öğretmen adayı oluşturmuştur. Araştırma veri toplama araçları olarak Bacanlı, İlhan ve Aslan (2009) tarafından geliştirilen “Sıfatlara Dayalı Kişilik Anketi” ile Bolman & Deal (1991) tarafından geliştirilen ve Dereli (2003) tarafından Türkçe’ye çevirisi yapılan “Liderlik Yönelim Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmsnın bsğımsız değişkenleri, “Demografik Bilgi Formu” aracılığı ile toplanmıştır. Öğretmen adaylarından bağımsız değişkenlere yönelik elde edilen kişisel bilgiler; cinsiyet, yaş, uyruk, mezun olunan lisenin türü, anne ile babanın eğitim durumu, anne ile babanın mesleği, anne ile babanın gelir düzeyi, sınıf düzeyi, devam edilen lisans programı ve not ortalaması değişkenlerini kapsamaktadır. Veriler “SPSS 22 for Windows” programı kullanılarak “Pearson Momentler Çarpım Korelasyonu”, “Kruskal Wallis” ile “Mann-Whitney U” testleri ve “Stepwise Regresyon Analizi” yöntemleri kullanılarak analiz edilmiştir. Bulgulara göre, öğretmen adaylarının kişilik özellikleri ve liderlik yönelimleri açısından, öğretmen adayları kendilerini ortalama olarak “oldukça uygun” derecesi ile deneyime açık; “sık sık” derecesi ile insan kaynaklı olarak tanımlamışlardır. Bu sonuca göre öğretmen adaylarının kendilerni hem deneyime açık hemde insan kaynaklı lider olarak görmeleri, öğrencilerinin ihtiyaçlarını hem eğitim alanında hemde değer bağlamında karşılama potansiyellerinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmen adaylarının kişilik özellikleri ve liderlik yönelimleri arasında pozitif yönde ve düşük düzeyde bir ilişki bulunmuştur. Bu sonuç, öğretmen adaylarının liderlik yönelimleri ile kişilik özellikleri arasında zayıf bir ilişkinin varlığını göstermektedir. Bu da öğretmen adaylarının gerek kişilik gerekse liderlik bağlamında öğretmenlik mesleğini yapmaya uygun olmadıkları veya eğitim süreleri boyunca daha yoğun liderlik eğitimi almalarının gerekliliğini göz önüne sermektedir. Öğretmen adaylarının kişilik özellikleri ile liderlik yönelimleri arasında ilişki düzeyine ilişkin olarak, cinsiyet, yaş, uyruk, mezun olunan lise türü, annenin ve babanın eğitim durumları, annenin ve babanın gelir düzeyi, devam edilen sınıf, not ortalaması ve devam edilen program değişkenlerine göre anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Bu çalışmada, öğretmen adaylarının belirlenmesi hususunda yalnızca merkezi sınavların değil, kişilik özelliklerini ve liderlik davranışlarınında dikkate alınacağı müfredat düzenlemelerinin yapılması önerilmektedir. Anahtar Kelimeler: Eğitim Fakültesi, öğretmen adayı, kişilik özelliği, liderlik yönelimi