Türkiye’de COVID-19 Sürecinde Sağlık Okuryazarlığı ve Sağlık İletişimi İlişkisi

Abstract

ÖZ: İnsanlık tarihindeki en büyük felaketlerden biri olan COVID-19 salgını Dünya Sağlık Örgütü tarafından 11 Mart 2020 tarihinde halk sağlığını tehdit eden pandemi olarak ilan edilmiştir. İnsanlık tarihinde yer edinecek bu dönemde halkın bilgilenmesi, koruyucu ve önleyici tedbirlerin alınmasında sağlık iletişiminin önemi bir kez daha anlaşılmıştır. Bu çalışmanın genel amacı COVID-19 pandemisi sürecinde, Türkiye’de halkın hangi kanallardan sağlık bilgisine ulaştığı, sağlık bilgisine duyduğu güven, sağlık bilgisini anlama ve uygulama kapasitesine ilişkin edinilecek bilgiler çerçevesinde, bundan sonra karşılaşılabilecek benzer durumlara ilişkin iletişim stratejisi öngörülerinde bulunmaktır. Yürütülen araştırma nicel bir çalışma olup, Türkiye’de yaşayan erişkin grubu kapsayan İBBS-Düzey 1 düzeyinde 12 ilde ikamet eden farklı sosyo-ekonomik statü grubu mensubu 784 birey ile yürütülmüştür. Görüşmeler C.A.P.I. metoduyla, yüz yüze anket uygulama yöntemi ile yapılmıştır. Bu kapsamda çalışmada, ülke genelini temsilen gerçekleştirilen anket uygulamasıyla TSOY-32 ölçeği kullanılarak halkın sağlık okuryazarlık düzeyi ve HBM Ölçeği kullanılarak halkın sağlık davranışları incelenmiştir. Bulgular, literatürde daha önce yapılmış olan çalışmalarla paralel şekilde, pandemi döneminde de sağlık okuryazarlığının yetersiz olduğuna işaret etmektedir. Buna karşın kadınlarla erkekler karşılaştırıldığında, kadınların sağlık okuryazarlığı düzeyi daha yüksek bulunmuştur. Sağlık davranışı bakımından da kadınların bireysel önlemlere erkeklerden daha fazla dikkat ettikleri belirlenmiştir. Bireylerin sağlık okuryazarlığı düzeylerine göre sağlık davranışları arasında anlamlı bir farklılaşma olduğu, sağlık iv okuryazarlığı düzeyi ile sağlık davranışları ve sağlık haberlerinin doğru anlaşılması arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Halk Sağlığı, Pandemi, COVID-19, Sağlık İletişimi, Sağlık Okuryazarlığı, Sağlık Davranışı