Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne Göre Yaşama Hakkı ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası Kapsamında İncelenmesi

Abstract

ÖZ: Yaşama hakkı, devredilemeyen ve tüm hakların kullanılması açısından öncelikli varolması gereken haktır. Kişi, yaşam hakkına sahip değilse diğer tüm hakları da anlamsız olacaktır. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne taraf olan devletler, Sözleşme’ye konu tüm hakları, kendi ülkelerinde yaşayanlara sunmakla mükelleftir. Yaşam hakkı özelinde bakıldığında ise devletler yaşam hakkını yasal çerçevede sunmanın ötesinde, korumak ve doğrudan ihlal etmemekle de yükümlüdür. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 2. maddesinde ve KKTC Anayasası’nın 15. maddesinde düzenlenen yaşam hakkının incelendiği bu çalışmanın ilk bölümünde, özellikle hakkın tanımı ile ilgili AİHM’nin içtihatları ele alınarak kavramsal ayrımlar yapılmıştır. İkinci bölümde de aynı yöntemle, KKTC Anayasası’na göre yaşama hakkı değerlendirilmiştir. Bu doğrultuda, 2014 yılında yapılan anayasa değişikliği girişiminin yaşam hakkına doğrudan etki edecek bölümleri ve bu girişimde KKTC Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru yolu kabul edilseydi, bunun AİHS kapsamında yer alan yaşam hakkı uygulaması üzerinde oluşturabileceği etkiler de tartışılmıştır. İlk kuşak insan hakları içerisinde yer alan yaşama hakkı, hem AİHS’de düzenlendiği hâli ile hem de içtihat kararlarında ele alındığı şekli ile incelenmiş ve bütünsel bir yorumla KKTC’de hakkın varlık durumu ortaya konulmuştur. Kıbrıs’ın siyasal özel durumu ve AİHM’nin konuyla ilgili kararları da dikkate alınarak yaşama hakkı irdelenmiştir.

The right to life is an inalienable right that should be a priority required by all rights. All other rights of the person without the right to life will also be meaningless. States parties to the European Convention on Human Rights are obliged to offer all rights subject to the claim to those living in their own countries. Regarding the right to life, states are obliged to protect and not violate the right to life beyond presenting the legal limit. In this first chapter, where the right to life specified in the 2nd clause of European Convention on Human Rights and the 15th clause of the TRNC Constitution is examined, conceptual distinctions have been made with the case law of the ECHR especially on the definition of the right. The second chapter was evaluated in the same way, according to the TRNC Constitution. In this direction, the parts of the constitutional amendment initiative made in 2014 that will directly affect the right to life and the effects that could have been made on the practice of the right to life within the scope of the ECHR were discussed if the individual application method was accepted to the TRNC Constitutional Court in this attempt. As being first generation of human rights, right to life have been examined in terms of the way it is regulated in the ECHR as well as in the case law decisions, and the status of the right in the TRNC has been revealed with a holistic interpretation. Political special situation of Cyprus and the right to live in communication with the decisions of the ECHR on the subject were examined.