Diyabetli Bireylerde Sağlık Okuryazarlığının Diyabet Öz-Bakımı ile İlişkisinin Belirlenmesi

Abstract

ÖZ: Bu araştırmada; Diyabeti olan bireylerde sağlık okuryazarlığının, diyabet öz bakımıyla ilişkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Tanımlayıcı- korelasyonel ve kesitsel olarak planlanan araştırmanın evrenini, Araştırma kriterlerine uyan Gazimağusa Devlet Hastanesi polikliniklerine başvuran ve iç hastalıkları servislerinde yatarak tedavi gören 204 ve formları çevrimiçi yöntemle dolduran 112 diyabetli birey oluşturmuştur. Örneklem seçimine gidilmemiş, Aralık 2019 - Ekim 2020 tarihleri arasında toplam 316 diyabetli birey ile araştırma tamamlanmıştır. Veriler Diyabetli Birey Tanımlama Formu, Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği ve Diyabet Öz Bakım Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Verilerin istatistiksel analizinde tanımlayıcı istatistikler ile Mann Whitney U, Kruskal Wallis H ve Spearman korelasyon testleri kullanılmıştır.Tüm analizlerde istatistiksel anlamlılık seviyesi p<0,05 olarak kabul edilmiştir. Araştırmada katılanların diyabet süresinin ortalama 11,44±8,59, yaş ortalamasının ise 55,29±16,26 olduğu görülmüştür. Diyabetli bireylerin % 50,9’u erkek, % 41,8’i ilkokul mezunu, % 82,3’ü evli, % 38,3’ü herhangi bir işte çalışmayan, % 47,5’i geliri giderinden az, % 72,5’i eşi/çocukları ile yaşayan, % 80,7’si tip 2 diyabetli, % 69,6’sı ailesinde/yakın çevresinde diyabetli olduğu ve % 28,2’nin rahatsızlandığında sağlık kontrolüne kontrolüne gittiği, sağlıkla ilgili bilgiye ulaşmada en çok % 75,6’sı doktoru ve % 41,1’i i interneti tercih ettikleri belirlenmiştir. Araştırmamızda sağlık okuryazarlığı ölçeği puanı 96,26±19,62 ile ortalamanın üzerinde, diyabet öz-bakım ölçeği puanı ise 89,18±16,09 ile ortalama düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Sağlık okuryazarlığı genel ve alt boyut puanları yükseldikçe, diyabet öz-bakım ölçeği puanı da yükselmektedir. “Sağlık okuryazarlığı ölçeği” genel ve bilgileri anlama alt boyut dışında kalan alt boyut puanları ile diyabetli bireylerin “diyabet öz-bakım ölçeği” genel puanları arasında orta düzeyde, bilgileri anlama alt boyut puanları ile “diyabet öz-bakım ölçeği” genel puanları arasında düşük düzeyde pozitif doğrusal bir ilişki bulunmuştur. Hemşireler hasta değerlendirmesi yaparken sağlık okuryazarlığını, sağlık davranışlarını teşvik eden, sağlıklı bir yaşam tarzı geliştiren ve nihayetinde yaşam kalitesini yükselten bir faktör olduğunu bilmelidir. Bireylerin sağlık okuryazarlığı düzeyinin, diyabet öz-bakım becerilerini etkileyeceği bilgisiyle değerlendirmelerini, hasta eğitim ve bakımını bu sonuçlara uygun olarak planlamaları önerilir. Hemşirelere kronik hastalık oranlarının yüksek olması nedeniyle sağlık okuryazarlığının geliştirilmesi çalışmalarına destek vermeleri önerilir.

This study; It was aimed to determine the relationship between health literacy and diabetes self-care in individuals with diabetes. The population of the study which was planned as a descriptive-correlational and cross-sectional consisted of 204 diabetic individuals who applied to the Famagusta State Hospital outpatient clinic and received inpatient treatment in internal medicine clinics, and 112 individuals with diabetes who completed the study forms online. Sample selection was not made. The study was completed between December 2019 and October 2020 with 316 people with diabetes. Data were collected by using the Individual Descriptive Form, Health Literacy Scale, and Diabetes Self-Care Scale. Descriptive statistics and Mann Whitney U, Kruskal Wallis H and, Spearman correlation tests were used in the statistical analysis of the data. Statistical significance level was accepted as p <0.05 in all analyzes. It was observed that the duration of diabetes of the participants in the study was 11.44 ± 8.59 on average and the mean age was 55.29 ± 16.26. 50.9% of individuals with diabetes are male, 41.8% are primary school graduates, 82.3% are married, 38.3% are unemployed, 47.5% are low income, 72% are spouses / They live with their children, 80.7% of them have type 2 diabetes, 69.6% of them have diabetes in their family / close environment and 28.2% of them only go to health control when they get sick. The mean score of the health literacy scale was 96.26 ± 19.62 and it was found to be above the average and the average score of the diabetes self-care scale with 89.18 ± 16.09. The higher the health literacy general and sub-dimension scores, the higher the diabetes self-care scale score.A moderately positive linear relationship was found between the health literacy scale total and sub-dimension scores and the scores obtained from the diabetes self-care scale of individuals with diabetes, while a weakly positive linear relationship was found between the information comprehension subscale scores and the diabetes self-care scale overall scores. Nurses should be aware that health literacy is a factor that supports a healthy lifestyle and improves the quality of life. It is recommended that individuals evaluate their health literacy and diabetes self-care levels and plan patient education and care according to these results. Nurses are recommended to contribute to the improvement of health literacy in society due to the high rates of chronic diseases.