Pınar Kür’ün “Asılacak Kadın” ve Sevgi Soysal’ın “Yürümek” Adlı Romanlarının Yasaklanmasına Dair Yargı Kararlarının Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Perspektifinden Değerlendirilmesi

Abstract

ÖZ: Toplumu, kadın ve erkek cinsiyeti üzerinden şekillendiren eril kalıp yargıların geçmişten günümüze kadar geldiği, yeniden üretildiği alanlardan birinin yargı ayağı olduğu hem nötr görüme sahip kimi normlardan hem verilen yargı kararlarından da anlaşılmaktadır. Bu bağlamda bu tez çalışmasının büyük bir bölümü toplumsal cinsiyet eşitliği çerçevesinde ele alınmaktadır. Yedi bölümden oluşan bu tez çalışmasının birinci bölümünü oluşturan giriş, diğer bölümler hakkında sistematik olarak özet bilgi içermekte; yedinci bölümü oluşturan sonuç ise, tez hakkında genel bir değerlendirmeyi kapsamaktadır. İkinci bölümde felsefenin, hukuk ve toplumsal cinsiyet eşitliği açısından önemi ile yargıcın felsefi düşünceye sahip olmasında ve bu bakış açısının toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanmasındaki önemi üzerinde durulmaktadır. Üçüncü bölümde, adaletin sembolü olan Themis’in hukuktaki temsili ile toplumsal cinsiyet açısından Themis sembolünün neyi ifade ettiği ve hukukun nihai amaçlarından biri olan adaletin, hukuk ile olan ilişkisi değerlendirilmektedir. Dördüncü bölüm ise, genel olarak yargının ve yargıcın tarafsızlığını, adil yargılanma için tarafsızlık ölçütünü, öznel ve nesnel tarafsızlığı, yargı tarafsızlığı ile yargı bağımsızlığı arasındaki ilişkiyi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin yargının tarafsızlığına ilişkin örnek içtihatlarını içermektedir. Bu değerlendirmeler, toplumsal cinsiyet eşitliği de merkeze alınarak yapılmaya çalışılmaktadır. Beşinci bölümde, biyolojik cinsiyet ile toplumsal cinsiyet kavramları açıklanmaya çalışılırken, özellikle cinsiyet odaklı önyargılar ve toplumsal cinsiyet kalıp yargılarının neden olduğu ayrımcılık ve bu ayrımcılığın ortadan kaldırılmasında devletin rolü vurgulanmaktadır. Bu vurgu yapılırken de toplumsal cinsiyete dayalı kalıp yargıların ve ayrımcılığın neye karşılık geldiği, ulusal ve uluslararası mevzuat ile AİHM’in bu konuya yönelik yaklaşımları ve toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin ortadan kaldırılması için ne gibi tedbirlerin alınması gerektiği üzerinde durulmaktadır. Tez çalışmasının temelini oluşturan altıncı bölümde ise, edebi eserlerdeki cinsiyetçi bakış açısı ortaya konulmaya çalışılmaktadır. Bu bağlamda Türk edebiyatında önemli yerleri olan Pınar Kür’ün “Asılacak Kadın” ve Sevgi Soysal’ın “Yürümek” adlı romanlarında kadının toplumdaki konumlanışı, bu romanların yasaklanmasının altında yatan cinsiyetçi kalıp yargılar ve hukukun bu yasaklamalardaki işlevleri değerlendirilmektedir. Bu değerlendirme yapılırken önceki bölümlerde yer alan felsefe ile hukuk, hukuk ile adalet ilişkisi, yargının tarafsızlığı ve toplumsal cinsiyet eşitliği konuları ile de bağlantı kurulmaktadır.

It is understood from both some norms which seems neutral and judicial decisions that misogynistic stereotypes that shape society over the genders of women and men have survived from past to present, and that one of the areas where they are reproduced is the judicial branch. In this context, a large part of this thesis is handled within the framework of gender equality.The introduction, which constitutes the first part of this thesis, which consists of seven chapters, contains systematically summarized information about the other chapters; The conclusion constituting the seventh chapter covers a general evaluation about the thesis. In the second chapter, the importance of philosophy in terms of law and gender equality and the importance of the judge to have a philosophical thought and the importance of this point of view in ensuring gender equality are emphasized. In the third chapter, the representation of Themis, the symbol of justice, in law, what the symbol of Themis means in terms of gender, and the relationship between justice, one of the definitive goals of law, and law are evaluated. The fourth part includes the impartiality of the judiciary and the judge in general, the criterion of impartiality for a fair trial, subjective and objective impartiality, the relationship between judicial impartiality and judicial independence, and the exemplary case-laws of the European Court of Human Rights on the impartiality of the judiciary. These evaluations are tried to be made by taking gender equality into the center. In the fifth chapter, while trying to explain the concepts of biological sex and gender, discrimination caused by gender-based prejudices and gender stereotypes and the role of the state in eliminating this discrimination are emphasized. While emphasizing this, it is punctuated what gender-based stereotypes and discrimination correspond to, national and international legislation and the approaches of the ECHR to this issue, and what measures should be taken to eliminate gender inequality. In the sixth chapter, which forms the basis of the thesis, the sexist point of view in literary works is tried to be revealed. In this context the position of women in society Pınar Kür’s “Asılacak Kadın” and Sevgi Soysal’s “Yürümek” novels, and the sexist stereotypes underlying the banning of these novels and the functions of law in these bans are evaluated.