Çocuk Kültürünün Oyun Zaman ve Mekân Bağlamında Kuşaklararası Değişiminin İncelenmesi

Abstract

ÖZ: Çocuk kültürü birçok bağlamı içerisinde bulunduran bir olgudur. Toplumların ve kültürlerin içerisindeki her bir değişken, çocuk kültürü ile doğrudan etkileşim içerisindedir. Çocuk kültürünün temelinde olan oyunlar ve oyuncaklar hem toplumu hem de kültürü etkilemekte, aynı zamanda toplum ve kültürden de etkilenmektedir. Bu anlamıyla oyunlar ve oyuncaklar kültür ve çocuk arasında bir araç rolündedir. Mekanlar ise çocuklarda iz bırakmakta, oyunları şekillendirmekte, çocuğu tüm gelişim alanları doğrudan etkilemekte, dolayısıyla da çocuk kültüründe bir başka bileşeni oluşturmaktadır. Çocuğa dair zamanla değişen diğer olgular ise doğrudan ya da dolaylı olarak etki yaratmaktadır. Bu araştırmada Kuzey Kıbrıs’ta çocuk kültürü; oyun, oyuncak, mekan, çocukluk imgesi ve zamanla değişen değerler, başta ekonomi olmak üzere, zamanla değişen olanaklar açısından incelenmiştir. Araştırma nitel araştırma yöntemiyle yürütülmüş, araştırma deseni olarak kültür analizi (etnografi) kullanılmıştır. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde yürütülmüş bu araştırmada araştırma grubunu, Girne, Güzelyurt, Lefke, Lefkoşa, Gazimağusa, İskele ve Karpaz ilçelerinde yaşayan 80-61, 60-41 ve 20-40 yaş aralığındaki üç farklı kuşak oluşturmaktadır. Her bölgeyi temsilen, her kuşaktan en az 1, en fazla 3 kişi seçilerek toplam 58 kişi ile görüşme yapılmıştır. Ses kayıt cihazı ile kaydedilen görüşmeler, içerik analizi tekniği ile analiz edilmiştir. Araştırmanın sonucunda, kuşaklararası oyunun, oyun materyalinin, mekanların, kültürel değerlerin, olanakların ve çocukluk imgesinin değişime uğradığı görülmüştür. Geçmişten günümüze doğru, geleneksel oyunlarda azalma olduğu, teknolojinin oyunlara yansımalarının arttığı, oyun materyallerinde doğal ve el yapımı materyal tercihinin yapay ve fabrikasyon materyallere doğru değiştiği görülmüştür. Ayrıca mekanlarda açık alan tercihlerinden kapalı alan tercihlerine doğru değişim olduğu görülmüş ve kültürel değerlerde olumsuz yönde değişim olduğu saptanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, geçmişten günümüze bir başka değişim ise başta ekonomi olmak üzere, uyaran çeşitliliği bakımından da olanakların zamana bağlı olarak arttığı, çocukluğa bakışın olumlu yönde değiştiği yönündedir.

Child culture is a phenomenon which encloses several contexts. Any factor in societies and cultures is directly involved in an interaction with child culture. While play and toys that underlie child culture affect both society and culture, they are also affected by society and culture. Regarding this assessment, play and toys play the role of a tool between culture and child. On the other hand, places impress children, shape the play, and influence a child in all zones of development. Therefore, places constitute a different component in child culture. Other contexts that change in time, about a child, produce an effect directly or indirectly. In this research, child culture in Northern Cyprus is analyzed in terms of play, toy, place, childhood image and values which change in process of time, particularly economy, opportunities which change in process of time. The research is conducted in qualitative research method and cultural analysis (ethnography) is used as cultural design. That the research is carried out in Turkish Republic of Northern Cyprus, the study group is consisted of three different generations in the age of 80-61, 60-41, and 20-40, who live in Girne, Güzelyurt, Lefke, Lefkoşa, Gazimağusa, Iskele, and Karpaz. By choosing minimum 1 - maximum 3 people from each generation to represent each region, 58 people are interviewed. Meetings recorded with tape recorder are analyzed in content analysis technique. In the end of research, it is found out that intergenerational play, play materials, places, cultural values, opportunities, and childhood image have changed. From past to present, it is observed that there is reduction in traditional play, that there is increment of technology’s effect on play, and that natural and handmade materials have been replaced by artificial and produced materials. Besides, it is seen that preferences change from open areas toward indoor areas, and it is detected that cultural values have altered negatively. According to research results, further change is that, especially economy, opportunities have also increased as regarding diversity of stimulus depending upon the time and the way how people see childhood has changed positively.