Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü (Department of Turkish Language and Literature)http://hdl.handle.net/11129/1442024-03-29T09:58:15Z2024-03-29T09:58:15ZÇocuk Edebiyatı ve Değerler Eğitimi Açısından Can Göknil’in Çocuk KitaplarıSakar, Aylinhttp://hdl.handle.net/11129/58232024-03-08T00:01:29Z2021-06-01T00:00:00ZÇocuk Edebiyatı ve Değerler Eğitimi Açısından Can Göknil’in Çocuk Kitapları
Sakar, Aylin
ÖZ:
Bu araştırmada Can Göknil’in çocuk kitapları, çocuk edebiyatı kitaplarının
taşıması gereken temel ögeler ve değerler eğitimi açısından incelenmiştir. Literatür
taraması yapıldığında bu konu üzerine edebiyat alanında herhangi bir çalışma
yapılmamış olması, söz konusu çalışmanın hazırlanmasında etkili olmuştur. Ayrıca
kitap yazarının aynı zamanda kitaplardaki resimleri de hazırlayan kişi olması, bu
çalışmayı gerekli kılan ve ilgi çekici hale getiren önemli bir diğer etkendir. İncelenen
8 farklı kitap, ilk olarak dış yapısal ögeler ve iç yapısal ögeler açısından ele alınmıştır.
Dış yapısal özellikler çerçevesinde incelenen kitapların sahip olduğu kapak, boyut,
kâğıt - sayfa düzeni ve resim özellikleri saptanmış; iç yapısal özellikler bakımından
ise konu, tema, kahraman, dil ve anlatım ve ileti alt başlıklarına ilişkin özellikler tespit
edilerek çocuk edebiyatı kapsamında analiz edilmiştir.
Dış yapısal özellikler açısından incelenen kitapların kapak resimleri ile metin
içi resimlerin sanatsal bir değer taşıdıkları, bu yönüyle çocuklara estetik bir bakış açısı
kazandırdıkları, kitap boyutlarının çocukların fiziksel özelliklerine uygun olarak
tasarlandığı saptanmıştır. İç yapısal özellikler açısından ise incelenen kitaplarda konu
ve temaların birbiriyle tutarlı olduğu, kitapların farklı iletilerle çocuklara
yardımseverlik, hayvan sevgisi, ön yargılı olmama gibi birçok olumlu tutumu
kazandırmaya çalıştığı, kitap kahramanlarının çocuklar için olumlu rol model
oldukları, dil ve anlatım yönünden zengin bir içeriğe sahip olduğu ve bu yönüyle
çocukların ana dil gelişimine katkı sağladığı tespit edilmiştir. Araştırmanın ikinci
aşamasında Can Göknil’in çocuk kitapları içerisinde barındırdıkları farklı değerler
açısından irdelenmiş ve değerler eğitimi çerçevesinde hangi değerleri okurlara
aktarmayı amaçladıkları üzerinde durulmuştur. Bu bağlamda MEB tarafından
belirtilen farklı değerlerin çoğunun incelenen kitaplar ile çocuklara sezdirilmek
amaçlandığı gözlenmiştir. Ayrıca söz konusu çocuk kitaplarının içeriklerinde bulunan
sözlü edebiyat ürünleri analiz edilerek çocuk edebiyatı ile ilişkileri değerlendirilmiştir.
Can Göknil’in çocuk kitapları, çocuk edebiyatı kapsamında belirlenen temel
ögeler ve değerler eğitimi açısından nitelikli bir örnek olarak alanyazına katkı
sağlamaktır.
Anahtar Kelimeler: çocuk edebiyatı, değerler eğitimi, Can Göknil.
Türk Dili ve Edebiyatı - Yüksek Lisans Tezi. Lisansüstü Eğitim, Öğretim ve Araştırma Enstitüsü. Tez (Yüksek Lisans) - Doğu Akdeniz Üniversitesi, Fen ve Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, 2021. Tez Danışmanı: Yard. Doç. Dr. Elnara Bashirova
2021-06-01T00:00:00ZOsma Şahin'in Eserlerinde BiçemÇınar, Dilanhttp://hdl.handle.net/11129/56592023-04-27T23:01:19Z2021-02-01T00:00:00ZOsma Şahin'in Eserlerinde Biçem
Çınar, Dilan
ÖZ:Dil, insanın fizikî, ruhsal ve düşünce yapısıyla ilişkilidir. Bununla beraber
iletişim kaynağının temelinde dil vardır. Dilbilim, dili inceleyen bir bilim dalı olarak
gelişerek alt dallarını oluşturmuştur. Bunlardan biri biçembilimdir. Biçembilim, metin
ya da söylem alanlarında dilbilim yöntemlerinin uygulanmasıyla ortaya çıkan bilim
dalıdır.
Bu çalışmamızda Osman Şahin’in eserlerinde biçem konusu işlenmiştir.
Eserlerinden “Başaklar Gece Doğar” ve “Eşkıya Kuza” adlı roman türündeki iki ayrı
eseri incelenmiştir. Dilbilimin bir alt dalı olan biçembilim ve biçem yönünden
incelenen eserlerde, yazarın biçemi, yazarını biçemini oluşturan öğeler, yazarın özgün
söyleyişleri ve yazarın biçeminin Türkçenin sözvarlığına katkısı göz önünde
bulundurulmaya çalışılmıştır.
Birinci bölümde Osman Şahin’in yaşamöyküsü, sanatçı kişiliği, eserleri ve
incelenen eserlerinin Türk edebiyatına dilbilim ve biçembilim açısından katkıları ele
alınmıştır. Bununla beraber dil, dilbilim, biçembilim ve biçeme dair tanım, açıklama
ve eserlerinden taranılan örnekler yer almaktadır. Osman Şahin’in özgün
söyleyişlerinin, eserlerinde örneklerine rastladığımız halk ağzından derlemeler de
biçembilim açısından incelenmiş ve sözvarlığına katkısına değinilmiştir.
İkinci bölümde, Osman Şahin’in biçemini öne çıkaran örnekler bulunmaktadır.
İnceleme: Osman Şahin’in Biçemini Yansıtan Öğeler, Dilin Sözvarlığını Oluşturan
Öğeler, Yazarın Sanatsal Anlatılarla Kurduğu Biçemi, Yazarın Biçemini Oluşturan
Diğer Öğeler şeklindeki bölümlerden oluşmaktadır. Bu bölümlerde incelenen
öğelerden derlenen örneklerin yazarın biçemini yansıtacak şekilde olmasına dikkat
iv
edilmiş, Türkçenin sözvarlığına ve Türk Edebiyatına katkısı olacağını düşündüğümüz
örneklere yer verilmiştir.
Üçüncü bölüm ise, Osman Şahin’in biçemini yansıtan, sözvarlığını oluşturan
temel öğelerden ve bu öğelere ilişkin incelediğimiz eserlerden yola çıkarak vardığımız
sonuçları ve kaynakçayı içermektedir.
Yaptığımız biçembilim çalışmasının amacı, Osman Şahin’in eserlerinin,
biçembilime ve Türkçenin söz varlığına katkılarını belirlemek, yazarın özgün
söyleyişlerine ışık tutmaktır.
Anahtar Kelimeler: Osman Şahin, Biçem, Biçembilim, Başaklar Gece Doğar, Eşkıya
Kuza, Sözvarlığı.; Language is related to the physical, spiritual and mentality of human beings.
However, language is the basis of the source of communication. Linguistics has
developed as a branch of science that studies language and has formed its sub branches. One of them is stylistics. Stylistics is the science that emerges through the
application of linguistic methods in text or discourse.
In this study, the subject of style is discussed in Osman Şahin's works. Two of
his works, "Basaklar Gece Dogar" and "Eskıya Kuza", were examined. In the works
examined in terms of stylistics and style, which is a sub-branch of linguistics, the
author's style, the elements that form the author's style, the author's original discourse
and the contribution of the author's style to the Turkish vocabulary are tried to be
considered.
In the first part, the biography of Osman Şahin, his artistic personality, his
works and the contributions of his studied works to Turkish literature in terms of
linguistics and stylistics are discussed. In addition, there are definitions, explanations
and examples scanned from his works on language, linguistics, stylistics and style. The
collections of Osman Sahin's original discourses, examples of which we have come
across in his works, were also examined in terms of stylistics and his contribution to
his vocabulary was mentioned.
In the second part, there are examples highlighting Osman Sahin's style.
Examination: It consists of sections Reflecting the Style of Osman Sahin, Elements
Constituting the Vocabulary of Language, The Author's Style with Artistic Narratives,
and Other Elements Constituting the Author's Style. In these chapters, attention has
been paid to ensure that the examples compiled from the examined items reflect the
vi
style of the author, and examples that we think will contribute to the vocabulary of
Turkish and Turkish Literature are included.
The third part, on the other hand, includes the conclusions and bibliography we
have reached based on the basic elements that reflect the style of Osman Sahin,
constitute his vocabulary and the works we have examined about these elements.
The aim of our stylistics study is to determine the contributions of Osman
Şahin's works to morphology and Turkish vocabulary, and to shed light on the author's
original discourse.
Keywords: Osman Şahin, Style, Stylistics, Basaklar Gece Dogar, Eskıya Kuza,
Vocabulary.
Türk Dili ve Edebiyatı - Yüksek Lisans Tezi. Lisansüstü Eğitim, Öğretim ve Araştırma Enstitüsü. Tez (Yüksek Lisans) - Doğu Akdeniz Üniversitesi, Fen ve Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, 2021. Tez Danışmanı: Yard. Doç. Dr. Gülseren Tor.
2021-02-01T00:00:00ZÜtopya Açısından Yaşar Kemal’ in Bir Ada Hikayesi DörtlemesiDünki, İbrahim Ramazanhttp://hdl.handle.net/11129/55912023-04-17T23:01:10Z2021-02-01T00:00:00ZÜtopya Açısından Yaşar Kemal’ in Bir Ada Hikayesi Dörtlemesi
Dünki, İbrahim Ramazan
ÖZ:Ütopya insanlara istedikleri yaşam biçimini altın tepsiler içinde sunmaktadır.
Ütopyayı insanlığa kazandıran ve isim babası sayılan Thomas More, ütopyaların ve
ütopyacıların mihenk taşı konumundadır. Ütopyalar insanlara içinde bulundukları
olumsuz koşullardan çıkmak adına imkân sağlamaktadır. Ütopyacılar hep bir çıkış
yolu olduğunu göstermenin peşindedir. İnsanlık çeşitli dönemlerde ütopyaların
büyüsüne kapılarak daha iyi bir düzen adına belirli girişimlere adım atmaktan geri
durmamıştır. Tabiiki döneminin öne çıkan yazarları da bu büyüyü yaratmak adına işe
girişmiştir. Bu yazarlardan biri de toplumcu gerçekçiliğin en önemli yazarlarından biri
olan Yaşar Kemal’ dir. Bu çalışmada, Yaşar Kemal’ in hiç değinilmeyen bir yanına
yani ütopyacılığı konu edinilmiştir.
Çalışmaya başlarken hiç adım atılmamış bir alana girmek en önemli itici güç
olmuştur. Yaşar Kemal ve ütopya ilişkisini aydınlatmak adına, detaylı bir araştırma
sürecine girişilmiş, bu ilişkinin denklemlerini sunmak adına gerekli okumalar
yapılmıştır. Yaşar Kemal, bu eseri ile beraber insanlığa ölmeden önceki en değerli
hediyesini miras bırakmıştır. Yaşadığı dönemde insanlığa olan sevgisi hiçbir zaman
tükenmeyen yazarın, miras bıraktığı ütopyası ile beraber umudun insanlık için en
değerli hazine olduğunu göstermektedir.
Çalışma beş bölümden oluşmaktadır. İlk bölüm giriş bölümüdür. Bu bölümde
ütopya ile ilgili olarak genel bilgi verildikten sonra çalışmanın hangi probleme
odaklandığı, amacı, Türk Edebiyatı açısından önemi, kullanılan yöntem, gerekli
varsayım, belirlenen sınırlılıklar, belirli tanımlar ve kurumsal çerçeve gösterilmeye
çalışılmıştır.
iv
İkinci bölüme geçildiği zaman ise ütopyaya genel bakış birçok başlık altında
kapsamlı bir şekilde anlatılmıştır. Ayrıca ütopyanın hem Dünya Ütopya Edebiyatında
hem de Türk Edebiyatında kapladığı alana giriş yapılarak bilgi verilmek istenmiştir.
Bu bölümde, ütopyanın ne anlama geldiği ve insanlık için ne anlam ifade ettiği
gösterilmektedir.
Üçüncü bölüm, Bir Ada Hikayesinin ilk bölümüne denk gelmektedir. Bu
bölümde, Yaşar Kemal’ in ütopyasını oluşturan sebepler detaylı bir şekilde
anlatılmaktadır. Yaşar Kemal’ in ütopyasını yaratmasına sebep olan nedenler adeta bir
antiütopya ortamını hatırlatmaktadır. Yazar, ütopyasını sunmadan önce insanların
içinde bulunmakta olduğu olumsuz koşulları en ince ayrıntısına kadar vermiştir.
Dördüncü bölüm ile beraber çalışmamızın esas amacı olan Bir Ada Hikayesi
eserinin ütopya olup, olmadığı kanıtlanmaya çalışılmıştır. Eser içerisinde çeşitli
pasajlardan örnek verilerek çalışmanın amacına ulaşmak adına yol çizilmiştir.
En son bölüme geçildiği zaman ise Yaşar Kemal’ in son tamamladığı
eserlerden biri olan Bir Ada Hikayesi dörtlemesinin ütopya olduğu kapsamlı bir
inceleme neticesinde detaylarıyla açıklanmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Ütopya, Ada, Ütopyacılık.; Utopia offers people the lifestyle they want in golden trays. Thomas More, who
brought utopia to humanity and is considered the father of name, is the touchstone of
utopias and utopians. Utopias provide people with the opportunity to get out of the
negative conditions they live in. Utopians are always looking to show that there is a
way out. Humanity has been captivated by utopias in various periods and has not
hesitated to take steps for a better order. Of course, the prominent writers of his period
also attempted to create this magic. One of these authors is Yaşar Kemal, one of the
most important writers of social realism. In this study, an aspect of Yaşar Kemal that
has never been mentioned, namely utopianism, is the subject.
Entering an area where no steps were taken when starting to work was the most
important driving force. In order to shed light on the relationship between Yaşar Kemal
and utopia, a detailed research process was undertaken and necessary readings were
made to present the equations of this relationship. With this work, Yaşar Kemal left
humanity his most precious gift before he died. The author, whose love for humanity
was never exhausted during his lifetime, shows that hope is the most precious treasure
for humanity, along with the utopia he left behind.
The study consists of five parts. The first chapter is the introduction. In this
section, after giving general information about utopia, it is tried to show which
problem the study focuses on, its purpose, its importance in terms of Turkish
Literature, the method used, necessary assumptions, determined limitations, certain
definitions and institutional framework.
In the second chapter, an overview of utopia has been comprehensively
explained under many headings. In addition, it was aimed to give information by
vi
entering the area covered by utopia in both World Utopia Literature and Turkish
Literature. This chapter shows what utopia means and what it means for humanity.
The third part coincides with the first part of An Island Story. In this section,
the reasons that constitute Yaşar Kemal's utopia are explained in detail. The reasons
that caused Yaşar Kemal to create his utopia remind him of an antiutopia environment.
Before presenting his utopia, the author gave the smallest detail the negative conditions
people are in.
Together with the fourth part, we tried to prove whether the work of An Island
Story, which is the main purpose of our work, is a utopia or not. A path has been drawn
to achieve the purpose of the study by giving examples from various passages in the
work.
When the last chapter is passed, it is explained in detail as a result of a
comprehensive study that the quartet of An Island Story, one of Yaşar Kemal's last
completed works, is utopia.
Keywords: Utopia, Island, Utopianism.
Türk Dili ve Edebiyatı - Yüksek Lisans Tezi. Lisansüstü Eğitim, Öğretim ve Araştırma Enstitüsü. Tez (Yüksek Lisans) - Doğu Akdeniz Üniversitesi, Fen ve Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, 2021. Tez Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Bedri Aydoğan.
2021-02-01T00:00:00ZUzun Sürmüş Bir Günün Akşamı’na Okur Merkezli Bir YaklaşımKoç, Erdalhttp://hdl.handle.net/11129/54822022-05-10T23:01:14Z2020-01-01T00:00:00ZUzun Sürmüş Bir Günün Akşamı’na Okur Merkezli Bir Yaklaşım
Koç, Erdal
Bilge Karasu who won Sait Faik Short Story Award in 1971 with his book titled A Long Day's Evening is referred as one of the most important writers of the modern and postmodern literature in Turkey. This book consists of three stories named Island, Hill and The Mulberry Trees. Island and Hill are like two separate parts of a single story. The Mulberry Trees are similar to those two in terms of the main issues dealt with.
These stories examine the topics and concepts from different aspects at the same time while pushing the boundaries of linguistic, semantic and fictional structures within the text. Due to the used structures, the texts provides a new understanding that make the reader question his/her act of reading which he/she is familiar with, and encourage him/her to reconsider the conditions of his/her perception and interpretation of what he/she has read. The contents of the stories, in addition to the harmonious and conflicting features of the created meaningful relations, invite the reader to an associative, rich intellectual activity. Despite all these qualities, it has been observed that the work has not been adequately examined, and has not been interpreted in consideration with approaches that focus on the reader in particular. These stories not only tell about events or situations, but they also deal with the issues caused by the events and situations or the issues that led to those events and situations.
In this thesis, A Long Day's Evening is analyzed to reveal its semantic possibilities and narrative strategies from a reader-centered approach. The narrative strategies of
the author are questioned in terms of their effect on the possible meanings of the main text, as well as the relationship between the basic concepts used in the stories and the main meanings of the text. At the end of the study, it is found that the narrative strategies of the author could refute the meanings that were thought to be undeniable in the surface of the text. Also, the concepts that seem to be basic could become secondary, by the lower layers of the text, in terms of their efficiency in producing meaning.
Keywords: Model reader, model author, text, reception theory, oppression, alienation, victimization.; ÖZ:
Türkiye’de modern ve postmodern edebiyatın önemli yazarlarından birisi olarak görülen Bilge Karasu, Uzun Sürmüş Bir Günün Akşamı eseriyle, 1971 yılında Sait Faik Hikaye Armağanı’nı kazanmıştır. Bu eser, Ada, Tepe ve Dutlar isimli üç öyküden oluşmaktadır. Ada ve Tepe tek bir öykünün iki ayrı parçası gibidir. Dutlar da üzerinde durulan temel meseleler açısından onlarla benzeşir. Bu öyküler, ele alınan konuları ve kavramları değişik yönleriyle birlikte irdelerken, aynı zamanda, dilsel, anlamsal ve kurgusal yapıların sınırlarını zorlayan metinlerdir. Bu sebeple, okura, alışageldiği okuma edimini sorgulatan, okurun, okuduğunu algılayıp anlamlandırabilmesinin koşullarını yeniden gözden geçirmesini teşvik eden bir anlayışı ortaya koymaktadırlar. Öykülerin içerikleri, oluşturulan anlamı üreten bağıntıların birbiriyle uyumlu ve çatışan özellikleriyle birlikte, okuru, çağrışımsal, zengin bir düşünsel etkinliğe davet etmektedir. Tüm bu niteliklerine rağmen eserin yeterince incelenmediği ve özellikle de, okuru odağına alan yaklaşımlar göz önünde tutularak yorumlanmadığı görülmüştür. Bu öyküler sadece olay ya da durumları anlatmazlar, aynı zamanda olay ve durumların neden olduğu meseleleri ya da olay ve durumlara neden olan meseleleri de incelemeye tabi tutarlar.
Bu tezde Uzun Sürmüş Bir Günün Akşamı, okur merkezli bir yaklaşımla, anlamsal olanaklarının ve anlatısal stratejilerinin ortaya çıkarılması yönünden ele alınmıştır. Yazarın metin içindeki anlatısal stratejileri ortaya konularak, bunların metnin olası anlamlarına etkisi gösterilmeye çalışılmış ve öykülerde ele alınan temel kavramların metnin temel anlamlarıyla ilişkisi araştırılmıştır. Çalışma sonunda yazarın anlatısal stratejilerinin metnin yüzeyince yadsınamaz diye düşünülen anlamları çürütebildiği
ve temel gibi görünen kavramların ise metnin alt katmanlarınca anlam üreten verimlilikleri yönünden ikincil hale gelebildiği görülmüştür.
Anahtar sözcükler: Örnek okur, örnek yazar, metin, alımlama kuramı, baskı, yabancılaşma, mağduriyet.
Türk Dili ve Edebiyatı - Yüksek Lisans Tezi. Lisansüstü Eğitim, Öğretim ve Araştırma Enstitüsü. Tez (Yüksek Lisans) - Doğu Akdeniz Üniversitesi, Fen ve Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, 2020. Tez Danışmanı: Prof. Dr. Adnan Akgün.
2020-01-01T00:00:00Z