Abstract:
Genelde medya araçları özelde ise gazeteciler hayatımıza bilgi akışını sağlıyor. Çevremizde yaşananları gazetecilerin
yazdıkları haberlerden öğrenebiliyoruz. Haberler, toplumdaki birçok kişi tarafından zannedildiği gibi her zaman saf ve
masum bir şekilde sunulmuyorlar. Haberlerin kurgusal metinler olduğunu ve yaşanmış bir hadiseyi başkasının gözünden
bizlere aktardığı unutulmamalıdır. En samimi arkadaşımızın bize bir konuyu anlatırken seçtiği sözcükler ve kullandığı
ifadeler nasıl ki bizin o konuyla ilgili algınızı ve düşüncelerinizi etkiliyorsa, gazetecilik mesleği için de aynı şeyleri söylemek
mümkün görünüyor. Gazeteciler de yazdıkları haberlerde kullandıkları haber çerçevesiyle bizlere bir olayı anlatmaya
çalışıyorlar. Haber çerçevesi basit, kolay anlaşılır ve sade olanlar okuyucunun konuyu daha hızlı kavraması ve algılamasını
sağlıyor. Bazı haberler insanların aklında yer ediyor ve düşünce ve davranışlarını etkileyebiliyor (Gans, 2003). Gadi
Wolfsfeld’in (2004) belirttiği gibi; haber medyası halkın çeşitli düşmanlıklarla ilgili algısı modifiye etmekte önemli role
sahiptir. Bu tür güçlü bir etkiye sahip olan medyanın, ürettiği haberlerin sorumluluğunu alması beklenmektedir.
Gazeteciler haberlerinde kullanacakları haber çerçevesini kendi ideolojik duruşlarının, eğitim durumlarının ve sosyal
düzenlerinin yanı sıra, çalıştıkları kurumun haber anlayışını veya sahiplik yapısını da dikkate alırlar. Böylece gazeteci,
haberinde neyi, nasıl öne çıkaracağını, haberde hangi kısmı vurgulayacağını ve olayla ilgili nelerin haber dışında
bırakılacağını önceden belirler. Tüm bu saydıklarımıza haber kaynaklarını da eklemek mümkündür. Biraz daha açarsak,
haberde yer alan kaynakların yani konuyla ilgili bilgi veren kişilerin gazetecileri kendi istekleri doğrultusunda
yönlendirmeleri olarak görebiliriz.
Bu çalışmada düşürülen Türkiye ve Suriye jet uçaklarının Türk basını tarafından haberleştirilme şekli araştırılmıştır. Suriye
tarafından 2012 yılının Haziran ayında düşürülen Türk jet uçağı ve 2014 Mart ayında düşürülen Suriye jet uçağı hakkında
yapılan yayınlar barış gazeteciliği modeli üzerinden değerlendirilmiş ve analiz edilmiştir. Araştırma tarihleri kapsamında
Türkiye'de günlük olarak Türkçe dilinde yayımlanan 35 ulusal gazete incelenmiştir. Bunlara spor gazeteleri veya yabancı
dilde yayımlananlar dâhil değil.
Gazetelerin sayıları göz önünde tutulduğunda, araştırma; ön sayfaya yansıyan haberlerle ve manşet analizleriyle
sınırlandırılmıştır. 2012 yılında Türk jetinin Suriye tarafından düşürülmesinden sonra ortada belirsizlik ve kayıp pilotlar
olduğu için konuyla ilgili yayımlar 1,5 aya yakın sürdü. Ancak 2014 yılında Türkiye tarafından düşürülen Suriye jetinin
durumu net olduğu ve pilotunun da sağ bir şekilde olaydan kurtulduğu için yayımlar daha kısa sürmüştür. Bu bilgi ışığında
gazetelerin söz konusu olayla ilgili olarak habercilik anlayışını ortaya koymak için olayın gündemde kaldığı ilk üç gün
seçilmiştir.
