The issue of the Azeri minority in relations between the Republic of Azerbaijan and the Islamic Republic of Iran

Abstract

ABSTRACT: The fact of Azerbaijan‟s separation into two parts as the result of wars between Russia and Iran in 1804-1813 and 1826-1828, still remains an important factor in the political and social life in the Republic of Azerbaijan. Now, Azeris constitute 90.6 per cent of the 9.4 million citizens of the Republic of Azerbaijan. According to various sources Azeris account for one fourth to one third of 77 million Iranian citizens. After Azerbaijan re-gained its independence from the Soviet Union in 1991, and appeared on the international scene as the only independent state representing Azeris, the issue of relations with southern brethren prevailed in the political discourse of Baku officialdom. The thesis examines Azerbaijan‟s foreign policy towards the Azeri minority in Iran since 1991, the dynamics of the shifts and dramatic changes in this policy and the extent to which it was influenced by the domestic public opinion and regional and international developments. To this end, the ethno-nationalistic policies conducted by President Elchibey in regard to Iranian Azeris, from 1992 to 1993, more pragmatic policies of Heydar Aliyev lasting from 1993 to 2003 and based on a kind of civic nationalism due to the ongoing state of war with Armenia and Ilham Aliyev‟s mostly multi-cultural policies are analysed. The qualitative research method was utilized to clarify the issue of the scope of the impact of the issue of the Azeri minority in relations between Baku and Tehran. Additionally, based on primary sources in Azeri and Persian, as well as secondary sources in English, Azeri, Turkish and Persian various methods of analysis, including comparative, conceptual and content analysis were used to have the full picture of the nature of the developments. The conclusion made in the thesis suggests that the impact of the issue of Iranian Azeris on mutual relations has declined and that in different geo-political situations the Republic of Azerbaijan tried to utilize various political approaches to achieve its foreign policy goals regarding Iranian Azeris. Keywords: Iranian Azeris, Azerbaijan, Iran, ethnic nationalism, minority rights.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ÖZ: 1804-1813 ve 1826-1828 yılları arasında Rusya ve İran arasında çıkan savaşların sonucu olarak Azerbaycanin iki bölüme ayrılması gerçeği, halen Azerbaycan Cumhuriyetinin siyasi ve sosyal hayatında önemli bir faktör olmaya devam etmektedir.Azerbaycan, Çarlık ve Sovyet Rusyası'nın işgali altında olduğu son 200 yıl içinde ortak kimlik ve ruhsal bağları tutmak, akrabalık ilişkilerini sürdürmek hususundaözen göstermiştir. Bu tez, 1991 yılında Azerbaycan'ın dünya Azerilerinin tek bagımsız devleti olarak ortaya çıkmasından sonra İran'da yaşayan Azeri azınlıkla ilgili yürtütmüş olduğu dış politikaların, kamuoyu ve bölgesel uluslararası gelişmelerinasıl bir şekilde etkilediğini ve nasıl dramatik değişikliklere yol açtığını inceler. Bu amaçla, İran Azerileri‟ne yönelik, Cumhurbaşkanı Elçibey tarafından 1992-1993 tarihleri arasında yürütülen etno - milliyetçi politikalar, 1993 yılından 2003 yılına kadar süren Haydar Aliyev'in daha pragmatik ve Ermenistan‟la savaşın devam etmesi nedeniyle sivil bir milliyetçilik türü haline gelen politikaları, ayrıca İlham Aliyev'in neredese multikültüral politikalar olarak algılaya bileceyimiz yöntemleri ayrı-ayrı bölümlerde analiz edildi. Bakü ve Tahran arasındaki ilişkilerin niteliği, İrandaki Azeri azınlığı konusunun bu ilişkileri nasıl bir şekilde etkilediği ve Azerbaycan'ın dış politikasında değişimlere yol açan gelişmeleri değerlendirmek amacıyla niteleyeci araştırma yöntemi kullanılmıştır. Ayrıca, gelişmelerin tam resmini çizebilmemiz için karşılaştırmalı kavramsal ve içerik analizi gibi çeşitli analiz yöntemlerine de başvurulmuştur. Tezde varılan sonuç; Iran Azerileri konusunun iki develet ilişkilerine etkisi azalmaktadır ve Azerbaycan Cumhuriyeti‟nin bu konuda dış politika hedeflerine ulaşması için farklı jeopolitik durumlarda çeşitli siyasi yaklaşımlar uygulama çabası içerisinde olduğunu göstermektedir. Anahtar kelimeler: İran Azerileri, Azerbaycan, İran, etnik milliyetçilik, azınlık hakları.