Kıbrıs Türk Ağızları Balalan, Mehmetçik, Paşaköy, Hamitköy, Gazimağusa; Görneç, Kalavaç, Yeniceköy, Gaziköy, Gönyeli; Bostancı)

Abstract

ABSTRACT: The current study aims to explore the differences amongst the Cypriot Turkish Dialects by using their common characteristics as a starting point as well as describing the dialectal characteristics of various villages elected as pilot areas in the research and specifying their dialectal groups by benefitting from the literature on Cypriot Turkish dialects, accordingly. The pilot areas are the villages that were transferred from the south part of the island to the north and the villages which have not been mixed with the Greek community at all. This study which was conducted in 11 villages in Northern Cyprus, namely Balalan, Mehmetçik, Gazimağusa, Paşaköy, Gaziköy, Görneç, Kalavaç, Yeniceköy, Hamitköy, Gönyeli and Bostancı, was based on approximately 17 hour voice recordings obtained from these aforementioned villages. The study consists of six chapters entitled the “Introduction”, “Analysis”, “Findings” ,“Transcripts”, “Glossary” and “Maps”. The motive for selecting this study as the research topic is the absence of a comparative study focusing on the regional differences in the Turkish Cypriot dialects. There is a need for a detailed description of the Turkish Cypriot dialects which will lead to a dialectal atlas specifying the aforementioned dialects before they dissapear in time. In the Introduction chapter, historical information on the Cypriot Turkish dialectal characteristics was provided. In the analysis section, dialectal qualities of the aforementioned 11 regions were compared in terms of phonology, morphology, word existence and syntax and the existing differences among these dialects were pointed out. In this section, line and script numbers were provided in paranthesis with their line, script and the region‟s title after the sample words and sentences provided in this chapter, if they have been taken from the researcher‟s own scripts and the name of the area has been specified, if the extract has been obtained from the verbal collection. In the word existence chapter, examples differentiating Cypriot Turkish dialects from Turkish spoken in Turkey were provided and samples on the different designations used for the same concepts in 11 regions were given. These samples were also listed in the glossary section which provides comparative examples. In this dictionary, the usage of each word according to each area was explained, the general use was indicated in square brackets and the place it is used has been indicated in round brackets, also referring to the general usage. In the maps section, different maps providing information on the differences in specific sounds, structures and word existence of the 11 regions are presented. In the findings section, based on the results obtained from the research, Turkish Cypriot dialects have been categorised into three primary dialectal groups and secondary dialectal groups were tried to be specified. Considering the ethnical structure of the Turkish Cypriot Community, Turkish Cypriot dialects are found to be very diverse and complicated. Regarding this diversity, the current research attempts to classify the Turkish Cypriot dialects. Phonological, morphological, syntactic and word existence qualities of 11 regions were determined and having removed the differences amongst them and based on the data presented by the pilot areas, the study categorised Turkish Cypriot dialects into three main groups. In order to reach more concrete findings and to specify the sub-dialectal groups, each village needs to be analysed and compared with others, accordingly Key Words: Turkish Cypriot dialects, phonology, morphology, word existence, syntax.

………………………………………………………………………………………………………………………… ÖZ: Bu çalışmada Kıbrıs Türk Ağızlarının ortak yönlerinden hareket ederek birbirinden ayrılan yanlarını tespit etmeye, bugüne kadar Kıbrıs Türk ağızlarıyla ilgili yapılmış çalışmalardan da faydalanarak pilot bölge olarak seçtiğimiz köylerin ağız özelliklerini betimleyip ağız gruplarını belirlemeye çalıştık. Pilot bölgelerimiz, Güney‟den Kuzey‟e geçmiş olan köyler ve Rumlarla karışmamış hiç göç yaşamamış köylerdir. Bu çalışma, Kuzey Kıbrıs‟ta 11 yerleşim biriminde (Balalan, Mehmetçik, Gazimağusa, Paşaköy, Gaziköy, Görneç, Kalavaç, Yeniceköy, Hamitköy, Gönyeli, Bostancı) yapılan yaklaşık 17 saatlik ses kayıtlarından oluşmaktadır. Çalışma “Giriş”, “İnceleme”, “Sonuç” , “Metinler”, “Sözlük” ve “Haritalar” olmak üzere altı bölüm içermektedir. Bu çalışmayı seçmemizdeki sebep, bugüne kadar Kıbrıs Türk ağızlarıyla ilgili bölgesel olarak birçok çalışma yapılmış; ancak bunlar arasında karşılaştırmalı bir çalışma yapılmamış olmasıdır. Karşılaştırmalı olarak Kıbrıs Türk ağızlarının detaylı bir şekilde betimlenmesi ve bir ağız atlası projesinin, bu ağızların konuşurları ölmeden hayata geçirilmesi gerekmektedir. Giriş bölümünde, Kıbrıs Türklerinin ağız özelliklerinde etkili olan tarihî bilgilere yer verilmiştir. İnceleme bölümünde ise, 11 yerleşim biriminin ağızları ses, yapı, söz dizimi ve söz varlığı ile ilgili özellikleri karşılaştırılarak verilmiş, bu ağızların ayırıcı özelliklerine parmak basılmıştır. Bu bölümde vermiş olduğumuz örnek sözcükler ve cümleler, kendi metinlerimizden alınmışsa parantez içinde hem satır ve metin numaraları hem de yöre ismi verilmiştir. Sözlü derlemelerden alınmış ise, parantez içinde bölgenin ismi yazılmıştır. Söz varlığı bölümünde Kıbrıs Türk ağızlarını Türkiye Türkçesinden ayıran sözcüklerden örnekler verilmiş, aynı kavramın 11 yerleşim biriminde farklı adlandırmaları örneklendirilmiştir. Bu örnekler, karşılaştırmalı olarak verilmiş bir sözcük listesine dökülmüştür. Bu listede yöreye özgü biçimi açıklanmış, köşeli ayraç içinde genel kullanımı verilmiş nerede kullanıldığı yay ayraç içinde belirtilmiş ve yine genel kullanıma gönderme yapılmıştır. Haritalar bölümünde ise 11 yerleşim biriminin belirgin ses, yapı ve söz varlığı farklılıklarını belirten özelliklerden örnekler haritalarda gösterilmiştir. Sonuç bölümünde de elde etmiş olduğumuz verilere dayanarak Kıbrıs Türk ağızları üç ağız grubuna ayrılmış, üç ağız grubunun altında II. dereceden ağız grupları belirlenmeye çalışılmıştır. Kıbrıs Türk toplumunun etnik yapısı da göz önüne alınacak olursa, Kıbrıs Türk ağızları çok karmaşık bir durum sergilemektedir. Bu çeşitlilik arasında, bu çalışmayla Kıbrıs Türk ağızlarını sınıflandırma denemesi yapılmıştır. 11 yerleşim biriminin ses, yapı, söz dizimi, söz varlığı özellikleri belirlenmiş, aralarındaki farklılıklar çıkarıldıktan sonra, seçtiğimiz pilot bölgelerin sunduğu verilere dayanarak Kıbrıs Türk ağızlarının üç ana ağız grubuna ayrılabileceği görülmüştür. Daha kesin sonuçlara ulaşabilmek, alt ağız gruplarını belirleyebilmek için her köyün ayrı ayrı incelenip karşılaştırılması gerekmektedir. Anahtar Kelimeler: Kıbrıs Türk ağızları, ses bilgisi, şekil bilgisi, söz dizimi, söz varlığı.