Evolution of Iranian house started from its traditional form and space organization to its contemporary situation. There are many factors that affect the organization of spaces in a house and its quality of being pleasant and functional. These evolutions are results of changes in different features of life and society and also technology and rules plays a fundamental role in the process of cultural, social and even individual paradigm shifts in contemporary era. These shifts lead to changes in lifestyle and folowingly in housing.
After modernization Iran started to import features of social life and built environment from the West. And rate of changes in social, cultural, personal and many other aspects of Iranian life started to grow so fast. Amongst these features three Social, Cultural and Personal items are selected in order to reach a reliable result of investigations in the influence of lifestyle on spatial organization and vice versa. In order to gain information about the spatial organization of contemporary houses rules and regulations of construction in Iran has been studied and also spatial organization is a case that needs to be observed and the level of residents‟ satisfactory depends on how much their lifestyles match the spaces in which they live. So interviews have been made in order to observe, categorize and evaluate the existing qualities of the relationship between lifestyle and spatial organization.
By doing a study on the background of traditional houses in Iran and evaluating them based on rules and definitions in the cultural, social and personal involvement of householders, this research is concluded by opening a new angle about the feasibility
study on the existing role of privacy and flexibility in the amount of user requierments in the contemporary houses‟ spatial organization and how it fits the spatial organization of the houses.
İran evinin evrimi, geleneksel form ve mekan organizasyonundan başlar ve günümüz şeklini alır. Bir evin mekan organizasyonu kalitesini ve onun estetik ve fonksiyonel oluşunu etkileyen birçok unsur vardır. Genellikle bu gelişim toplumun ve yaşamın farklı özelliklerindeki değişimlerin sonucu olarak ortaya çıkar. Aynı zamanda, teknoloji ve yasalar mevcut kültürel, sosyal ve kişisel değişimlerin yaşanmasında temel bir rol oynar. Bu değişimler yaşam biçimi ve devamında konut kavramını ve yapımını da etkiler.
Bu kapsamda, modernleşme sürecinde sosyal yaşam özellikleri ithal eden İran‟da batı tarzı bir yapılaşmış çevrenin inşa edildiği görülür. Sosyal, kültürel, kişisel özelliklerin ve İran yaşam tarzının çok hızlı bir değişim sürecinden geçmektedir ve bu durum konut çevreleri üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Bu nedenle, yaşam tarzının mekan organizasyonu üzerindeki etkisini değerlendirmek için mevcut çalışmada sosyal, kültürel, ve kişisel özellikler göz önünde tutulmuştur. Çağdaş konutların mekan organizasyonu hakkında bilgi edinebilmek için, İran‟daki bina yapım kuralları ve düzenlemeleri üzerinde durulmuş, geleneksel İran Evi‟ne bakılmıştır. Süregelen yaşama alışkanlıkları ve mevcut yasal düzenlemeler ışığında, konuttaki memnuniyet ve yaşam-mekan uyumu kullanıcılar ile yapılan mülakat ve gözlemlere dayalı olarak değerlendirilmiştir.
Yaşam biçimi ve konut arasındaki ilişki ve etkileşimler kuramsal olarak tartışıldıktan sonra, İran‟daki geleneksel evlerin geri planı hakkında bilgi verilmiştir. Kültürel, sosyal ve kişisel tanımlara bağlı olarak 5 ayrı İran kentinden seçilmiş toplam 24
vi
apartman dairesi konut üzerinden mekansal organizasyonda kullanıcı gereksinimleri değerlendirilmiştir. Mevcut mahremiyet ve esneklik beklentileri üzerine vurgu yapılarak yeni yaşam çevrelerinin mekansal organizasyonuna yeni bir bakış sağlanması gerekliliği üzerinde durulmuştur.
Anahtar Kelimeler: İran, konut, mekansal organizasyon, yaşam tarzı, kültür
