Notes on Perceptual Qualities of Space: Dwelling Spatial Organization

Abstract

Space is a very complex phenomenon and has engaged many areas of discipline for a long time. This complexity is even starker in architecture where it is not only an abstract phenomenon that exists in the mind, but also a concrete corporeal reality, that critical juncture where the mind and body of the user interact with physical space. User-space relationship is a dialectical process where space affects users and users influence space during occupation. Moreover, much emphasis has been put on the functional qualities of space and the design of dwelling spaces has not been an exception in this regard. On the contrary, the effects of spaces on users are not solely based on their functional qualities. By extension, function-based design of space with objective functional requirements and spatial measurements to the required square meters is simply not enough for users’ satisfaction which occurs at many levels. This study therefore argues that spatial design, in order to be successful, must take into account the subjective aspirations of users in conjunction with the objective functional requirements, and post-occupancy allowances made for the enrichment of the spatial experience through time. Using the sample analyses based on documentary research as its methodology, this thesis aims to have a review on the non-measurable qualities of spatial organization in dwelling spaces within the framework of two main theoretical concepts: Morris’ (2004) “sense of space” and Ola Nylander’s (2007) work on the “non-measurable qualities of space.” Accordingly, the objective is to investigate and discover the spatial qualities provided by space organization that potentially turns space into ‘place’ as people (users) would it to suit their social, economic and cultural aspirations and their everyday lives and the lessons that can be learnt from this as useful knowledge to be applied in house design. As a result, seven key factors were found to be relating to the non-measurable quality of space organization in dwelling space. After investigating these key factors, in three well-known samples the essential role key factors were derived in the characteristic of dwelling spatial organization. Also, this study find the possibility that dwelling spatial organization provide a Focal space within them that determine the characteristic of the spatial organization. This study can contribute to the design process and help achieve common values that could explain the process of perception of space and the reasons that some spaces become more pleasant for the users and how potential activities become important in such circumstances. Keywords: Keywords: Spatial Organization, Dwelling Spaces, Sense of Space and Place, Non-Functional Spatial Features, Non-measurable Spatial Qualities

ÖZ: Mekan, oldukça uzun bir zamandan beri, bir çok disiplinin ilgi alanı içine giren karşık bir olgu. Onun bu karmaşıklığı, soyut bir zihinsel olgu olmanın çok ötesinde somut bir fiziksel gerçeklik olarak belirginleştiği mimarlık alanında daha da güçlüdür. Çünkü burada mekanın bu fiziksel gerçekliği üzerinden kullanıcının zihinsel ve algısal etkileşim içinde olması sözkonusudur. Kullanıcı ve mekan ilişkisindeki bu dialektik süreçte, mekanın kullanım süreci içinde hem kullanıcı hem de mekan etkilenmektedir. Hatta bu, işlevsel kalitenin göreceli olarak daha belirgin olduğu konut mekanları ve onların tasarımında da aynı derecede önemlidir. Ne var ki, mekanın kullanıcı üzerindeki etkisi, çoğu kez salt uygun mekansal büyüklüklerin tasarımına indirgenmiş bir işlevsellik kalitesi ile ilgili doğrudan bağlantılı olmamaktadır. Çünkü, mekanın işlevselliği, kullanıcının bir çok düzeyde ve boyutta ortaya çıkan mekansal tatmini için yeterli değildir. Bundan dolayı bu çalışma, daha başarılı bir mekan tasarımı gerçekleştirmek yolunda, kullanım sürecinin zenginleştirdiği mekansal deneyimler aracılığıyla mekanın objektif fiziksel özellikleriyle birleşebilen subjektif bir kullanıcı algı/duyum ve tatmini olduğu gerçeğini gözönünde bulundurmanın önemini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu doğrultuda çalışma kapsamında once kapsamlı bir literatür taraması yapılarak, konut temelli mekansal kurguların ölçülemeyen özelliklerini; biri Morris’in (2004) ‘mekan duygusu’ diğeri Nylander’in (2007) ‘mekanın ölçülemeyen kaliteleri’ gibi iki kuramsal çerçeve üzerinden keşfetmeye, irdelemeye ve anlamaya girişir. Böylece bir mekanın ‘yer’ olabilmesi potansiyeline olanak sağlayan mekansal kurguların özelliklerini ortaya koymak ve bu yolla konut mekanlarının tasarımına nasıl katkıda bulunmayı amaçlanır. Sonuçta, mekansal kurguların ölçülemeyen kalitesi ile ilgili yedi faktör üzerinde yoğunlaşılır ve bunlar üç özgün konut örneği üzerinden örneklenir. Aslında bu konut binalarının mekansal kalitesin bu yolla bir kez daha analiz edilmiş olur. Burada odak mekanı (Focal Space) kavramı bu örnekleme çalışmasının bir sonucu olarak ortaya çıkar ve mekansal kurguya karakter kazandırırdığı gözlenir. Anahtar Kelimeler: Mekansal Kurgular, Konut Mekanları, Mekan ve Yer Duygusu, İşlevsel Olmayan Mekansal Özellekler, Ölçülemeyen Mekansal Kaliteler.