Mosques are not only a place for worship, but also a spiritual space in which Muslims can seek their creator in solitude and reach an internal peace. From the early days of Islam until the present time, mosques have undergone many changes in terms of appearance, spatial characteristics and organization of space. Since investigation and analysis of all the mosques in world is not possible, the researcher had to limit the research to the Iran capital city (Tehran) for a more precise study. Nine mosques in Tehran were selected as the case study in the present research. Their spatial characteristics were investigated based on the charateristics of Iranian mosques in the modern and contemporary periods (1796- 2015 AD). In the first chapter, the history of different religions in the world is studied. Abrahamic religion has the most followers in the world. Islam is the last Abrahamic religion that exists in the world. The research was conducted using literature survey, field observations and comparison of case studies. Thus, it has employed a qualitative methodology for its purposes. A limitation of this study was to evaluate the spatial characteristics of Iranian mosques and factors affecting their design within the limited time duration of 150 years. Tehran was selected as a case study in this research and nine mosques were randomly surveyed. General theoretical explanations about mosques around the world are presented in the second chapter. Accordingly, different types of religions are firstly studied. Finally, the spatial characteristics of mosques including, elements, spaces and ornaments are explained. In the third chapter, the effective factors on the spatial properties of Iranian mosques including architectural styles, Iran's different historical periods, government, politics and Iranian culture are studied in the first part. In the second part, the spatial changes occurred in the modern and
contemporary Iranian mosques including elements, spaces and ornaments are studied. The fourth chapter of this study is related to the analysis of and discussion on existing mosques in each category. In the category of early modern mosques (1879-1963), the architecture of Qajar (1879) and first Pahlavi (1925) periods are analyzed. Also in the category of High modern period (1963- 1998), the architecture of second Pahlavi (1963) and early period of the Islamic Republic (1979) are studied. Finally, in the category of contemporary mosques (1998- 2015), the architecture of mosques in the Islamic Republic are discussed. In each category three mosques are randomly selected and discussed. In the fifth chapter, which is the conclusion section, the analyses conducted in each main category are compared, and at the end, their impacts on the mosque's architecture are expressed. This study showed that there is a great dynamism in the mosque architecture during last 150 years and Iran is divided into three categories: Early Modern era that is from the mid Qajar, by changing the design of traditional mosque plan, construction of mosques at the beginning of first Pahlavi inclined more toward modernization. High Modern era, that in second Pahlavi reign, Islamic architecture in a novel form has emerged in modernism. With the beginning of the Islamic Republic mosques had a tendency toward traditionalism. In Contemporary era, which in Islamic Republic mosques are more updated and tailored to social needs and new functions. This study shows that there is a great dynamism in mosque architecture in last 150 years. Although the main requirments of a mosque is still the same changes in aesthetic understanding, building techniques and materials and same other factors have resulted with brand new mosque appearances in Tehran, Iran.
Keywords: Mosque architecture, spatial characteristics, Modern and Contemporary Mosque, Ornamentation and Iranian Mosques.
ÖZ :
Camiler sadece ibadet için bir yer değil aynı zamanda manevi bir boşluk ki orada müslümanların yalnız olarak tanrı ile kalarak iç huzura ulaşırlar.islamın bilinen ilk dönemlerden itibaren bu güne dek camilerin mekansal özellikleri mekan organizasyonları görünümü açısından pek çok değişiklik gerçekleştirmiştir.Dünyadaki bütün camilerin araştırma analizi mümkün değildir. Araştırmacıların iran başkenti Tahran ile sınırlı kalmak koşuluyla yaptığı araştırma daha kesin bir çalışmadır. Tahranda bu arastırmada 9 cami seçilerek durum çalışması yapılan modern cağdaş dönemlerde iran camilerinin manevi özellikleri esas alınarak incelenmiştir.(1796-2015 AD) İlk bölümde dünyadaki dinlerin tarihi incelenmiştir.Dünyadaki her dinin kendi ibadet yerleri vardır.Dünyada en çok ibrahim dininin takipçileri vardır. İslam dini dünyada var olan en son ibrahim dinidir. Cami islam takipçileri tarafından belirli bir binada islam takipçileri tarafından ibadet ve dua için kullanılır. Bu çalışmanın amacı İranda 1796-2015 tarihleri arasında işaa edilen camilerin iç tasarımı ve manevi özellikleri karşılaştırarak analiz etmektir. Bu çalışma iran camilerinin manevi özelliklerine odaklanarak modern ve çağdaş dönemlerdeki dizayn edilen tahrandaki camileri etkileyen diğer faktörler araştırılmıştır.Bu araştırma literatür Çalışması kullanılarak gerçekleşti, aln gözlemi ve olay çalışması karşılaştırıldı. Böylece onun amaçları için niteliksel bir metodoloji üzerinde çalışıldı.Bu çalışmada sınırlı olarak İran camilerinin mekânsal özelliklerinin değerlendirilmesi ve 150 yıllık sınırlı zaman dilimi içerisinde dizaynını etkileyen faktörler ele alındı . Tahran vaka çalışması olarak bu araştırmada seçildi ve 9 cami rastgele seçilerek araştırıldı. Dünyadaki camilerin teorik açıklamaları ise ikinci bölümde mevcuttur. Buna bağlı olarak değişik
dinler ilk olarak çalışıldı. 3. Bölümde ise iran camilerindeki mekânsal eşyaları mimari stilleri açısından etkileyen faktörler ele alınarak, iranın değişik tarihsel dönemleri ,yönetimi ,politika ve iran kültürü ise birinci bölümde çalışıldı. Camiler ile bireysel incelendi ve daha sonra he rsınıflandırma sonunda analiz edilip karşılaştırıldılar.Erken modern cami kategorisi(1879-1963) QAJAR Mimarisi(1879) ve Birinci pahlavi(1925) dönemleri analiz edildi.Bununla birlikte yüksek modern dönem kategorisi(1963-1998), 2. Pahlavi mimarisi(1963)ve islam cumhuriyetinin erken dönemi(1979) çalışıldı.Son olarak çağdaş camiler kategorisi(1998-2015) , islam cumhuriyeti cami mimarisi atrtışıldı.Her kategoride 3 tane rastgele cami seçilerek tartışılmıştır.5. bölüm; sonuç bölümü olarak analiz edilen her esas kategori karşılaştırıldı ve son olarak da cami sanatının etkileri ifade edildi.Bu çalışma gösteriyor ki cami sanatına karşı son 150 yılda büyük dinamizim gösterildi ve iran 3 kategoriye ayrıldı.Erken modern çağın ortalarından itibaren Qajar, camilerin dizaynını geleneksel plana göre değiştirilerek, birinci pahlavinin başlamasıyla camilerin inşaasında modernleşmeye doğru eğilim göstermiştir.Yüksek moden çağı ise ikinci pahlavi saltananı yeni bir formda islam mimari modernizmini ortaya çıkardı.İslam cumhuriyet camilerinin başlamasıyla ,gelenekselciliğe doğru bir eğilim başladı. Çağdaş dönemde islam devleti camileri güncellenerek daha da modernize edildi ve sosyal ihtiyaçlar için uygun hale getirilerek yeni fonksiyonlar kazandı.Bu çalışma gösteriyor ki cami sanatına karşı son 150 yılda çok büyük dinamizimler ortaya çıktı.Bununla birlikte camilerde esas gereklilikler hala daha ayni ve estetik anlayış , inşaat teknikleri ve materyalleri, diğer ayni faktörler sonucunda İran-Tahranda yeni cami görünümü oluştu.
Anahtar Kelimeler: Cami mimarisi , mekânsal karakteristikler , Modern ve çağdaş cami , süsleme ve iran camiler.
