Rethinking Cyprus Conflict and Security: North Atlantic Treaty Organization’s (NATO) Role

Abstract

Cyprus issue has been on the agenda in the international community. Disputes between Turkish Cypriots and Greek Cypriots have gained new dimension with the hydrocarbon resources that was found in the Eastern Mediterranean. This thesis will focus on Cyprus conflict in terms of hydrocarbon resources. Before the solution of the Cyprus issue, Greek Cypriot administration unilaterally has encouraged its hydrocarbon exploration activities in the open waters of Cyprus. However, this situation has affected negotiation process and expectations in terms of security and foreign policy of Cyprus. This thesis aims to analyze the research question, “Whether NATO involvement in Cyprus’ security would create more favorable conditions for a long lasting peaceful settlement?” by testing the hypothesis that “why and how NATO should enhance energy security of the hydrocarbon findings in Cyprus offshores in particular and the Eastern Mediterranean in general to promote stability on the island?” In this context, relations between the Turkish and Greek Cypriots were analyzed. The Warsaw Pact has come to an end and the Soviet Union (USSR) has dissolved but the North Atlantic Treaty Organization (NATO) is still evolving. This is so because NATO has not only been a military alliance, but also a community of shared principles and values.Two possible scenarios for NATO: the alliance may assume a new role for security as well as energy policies in the Eastern Mediterranean. NATO may not assume a new role in the Eastern Mediterranean because of the Russian involvement in Cyprus. As a result of this thesis; due to the Russia factor in Cyprus the NATO may not assume a new role to ensure the stability and security on island. This research will not only employ the method of the elite interviews but also will make use of other primary sources (treaties, agreements, official reports and speeches). Thereby, this research will contribute to enhance the literature of International Relations studies on Cyprus problem. This research attempts to analyze the research question in five chapters. It reviews the problems inherent in making predictions in the first chapter. In the second chapter, it will summarize the Cyprus offshore hydrocarbons and regional policies between both Turkish and Greek Cypriots and Cyprus hydrocarbons and responses of the international actors. In the third chapter, Turkey’s role in Eastern Mediterranean and its role assumptions will be elaborated. Turkey’s role conception will be analyzed at two levels: Turkey’s Big Brother role; Turkey’s Natural Leader Role. Fourth chapter analyzes NATO’s evolving and expanding role in energy security. This research will analyze NATO’s possible new role in providing energy security in the Eastern Mediterranean. The fifth section will be an overview of the analysis and will be composed of the concluding remarks. Keywords: Turkish Cypriot, Greek Cypriot, hydrocarbon, security, stability, cooperation.

ÖZ: Kıbrıs sorunu uluslararası toplumun gündeminde yer almaktadır. Doğu Akdeniz’de hidrokarbon kaynaklarının bulunması Kıbrıslı Türkler ile Kıbrıslı Rumlar arasındaki anlaşmazlığa yeni bir boyut kazandırmıştır. Bu tez hidrokarbon kaynakları bakımından Kıbrıs sorununa odaklanacaktır. Kıbrıs Rum Yönetimi, çözümden önce Kıbrıs açık sularında tektaraflı hidrokarbon arama faaliyetlerini teşvik etmektedir. Fakat bu durum güvenlik ve Kıbrıs dış politikası açısındandan müzakere sürecindeki beklentileri etkilemektedir. Bu tez “Kıbrıs’ın güvenliği konusunda NATO müdahalesi uzun süreli barışçıl bir çözüm için daha elverişli koşullar yaratır mı?” araştırma sorusunu, “NATO adada istikrarı sağlamaya yönelik Doğu Akdeniz’de ve özellikle Kıbrıs açık denizlerindeki hidrokarbon keşiflerinin enerji güvenliğini neden ve nasıl sağlayabilir?” hipotezini test ederek analiz etmeyi amaçlamaktadır. Bu bağlamda Kıbrıslı Türk ve Rumlar arasındaki ilişkiler analiz edilmiştir. Varşova Paktı’nın sonlanıp, (SSCB) Sovyetler Birliği’nin dağılmasına rağmen (NATO) Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü halen gelişmektedir. Bu nedenden dolayı; NATO sadece askeri bir ittifak değil, aynı zamanda ortak ilke ve değerleri olan bir topluluktur. NATO için iki olası senaryo vadır: İttifak Doğu Akdeniz'de güvenlik ve enerji politikaları için yeni bir rol alabilir. Ya da; NATO Kıbrıs’ta Rusya’nın varlığı nedeniyle Doğu Akdeniz’de yeni bir rol almayabilir. Bu tezin bir sonucu olarak; Kıbrıs'taki Rusya faktörü NATO’nun adada istikrarı ve güvenliği sağlamak için yeni bir rol üstlenmesine engel olabilir. Bu araştırma sadece elit görüşme yöntemi ile değil diğer birincil kaynakların (anlaşmalar, sözleşmeler, resmi raporlar ve mülakatlar) kullanımından da yararlanılarak hazırlanmıştır. Dolayısıyla bu araştırma, Kıbrıs sorunu ile ilgili olarak Uluslararası İlişkiler literatürünü geliştirmeye katkıda bulunacaktır. Bu çalışma, araştırma sorusunu beş bölümde analiz etmeye çalışır. Birinci bölümde sorunun özü tahmin edilerek gözden geçirilecektir. İkinci bölümde Kıbrıs deniz hidrokarbonları, Kıbrıs’lı Türk ve Rumlar arasındaki bölgesel politikalar ve Kıbrıs hidrokarbonları konusunda uluslararası aktörlerin tepkileri özetlenecektir. Üçüncü bölümde Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki rolü ve rol varsayımları ele alınacaktır. Türkiye'nin rol anlayışı iki düzeyde analiz edilecektir: Türkiye'nin Ağabey rolü; Türkiye'nin Doğal Lider Rolü. Dördüncü bölüm, NATO'nun enerji güvenliğinde gelişen ve büyüyen rolünü analiz eder. Bu araştırma, Doğu Akdeniz Bölgesi'nde enerji güvenliğinin sağlanmasına yönelik NATO'nun olası yeni rolünü analiz edecektir. Beşinci bölümde yapılan çalışmalar analiz edilerek elde edilen sonuçlar açıklanacaktır. Anahtar Kelimeler: Kıbrıslı Türk, Kıbrıslı Rum, hidrokarbon, güvenlik, istikrar, işbirliği.