Abstract:
Eleştirel Teorinin kurucularından Theodor W. Adorno sanat ile teknoloji ilişkisi konusundaki düşüncelerini çoğunlukla müzik, şiir, ve tiyatrodan yola çıkarak geliştirmiştir. Mimari teknoloji konusundaki düşünceleri ise özellikle mimarlığa yönelik olan, fonksiyonalizm içerikli makalesi ile sınırlı kalmıştır. Bu çalışmada Adorno’nun mimaride teknoloji konusundaki düşüncelerini ileriye götürmek amacı ile mimari tektoniğe eleştirel bir yaklaşım geliştirilmesi hedeflenmektedir. Mimarlıkta teknoloji kullanımına, ekonomi ve sanat taleplerini de içeren bütünsel bir bakış sağlayan tektonik kavramı, yine bütünselliği savunan Adorno felsefesi ile uzmanlaşmış çağdaş mimari teknoloji arasında bir köprü oluşturabilecek özelliklere sahiptir.
Bu çalışmada öncelikle Adorno felsefesindeki olanaklılıkları çerçevesinde eleştirel bir tektonik kavramı ana hatları ile ortaya çıkarılmaktadır. Daha sonra ise aynı kavram, toplum ve birey arasındaki negatif diyalektiğin birer yansıması olarak kabul edilen somut mimari örneklerin irdelenmesi ve eleştirilmesi yolu ile netleştirilmekte, geliştirilmektedir. Sözkonusu örnekler, toplumsal durumun en belirleyici göstergesi olarak kabul edilebilecek belli başlı ekonomik yaklaşımların en göze çarpan ve literatürde en çok yer verilen örnekleri arasından seçilmiştir. Bu örneklerin irdelenme ve eleştirileri ise, hem birey mimarın sözkonusu toplumsal durum karşısındaki sanatsal tavır alışının bir yansıması olarak da okunabilecek tektonik açısından, hem de toplumsal talebi yansıtan bina ekonomisi açısından yapılmıştır.
Adorno felsefesinde sanatsal otonomi ve sorumluluk kavramlarının birbiri ile olan yakın ilişkisinden yola çıkarak bu çalışmanın sonucunda, eleştirel mimarlıkta tektonik ve sorumluluk ilişkisi de, hem toplumsal bir durumun belirleyicisi olan ekonomi, hem de birey mimarın tavır alışı olan sanatsallık gözönüne alınarak ortaya konulmuş olmaktadır.
