This thesis aims to assess the political economy of Iran, specifically that of the 1979 Islamic Revolution in Iran and its aftermath. The new regime had come to power with promises of equality and reducing the gap between the poor and the rich. Four decades have passed after the Islamic Revolution, during which different governments tried to achieve these goals by using different economic policies. This thesis will analyze whether they have been successful in achieving these goals. The most influential analysis of the state in Iran is the rentier state analysis. Rentier state is a state that can be independent from the collection of taxes as it depends on the revenues from the rent of natural resources. It is argued that since the early 20th century, petroleum and its revenues marked Iranian political economy and it gradually transformed it into a rentier system. The problem with the rentier state approach is that it separates Iran from the typical class-relations of capitalism and the tendencies of accumulation. Therefore, as an alternative to the rentier state analysis, a class-based analysis of the Islamic Revolution will be provided in this thesis to assess the classes that supported the Islamic Revolution and the classes that benefited and lost in the aftermath. The thesis divides the post revolution governments of Iran in two eras: first the era of idealistic policies and isolation and war with Iraq (1979-1989) and second the era of liberalization and structural adjustment programs (1989-2013). Using different sources and the data from the World Bank and Iran’s Central Bank, the thesis’ findings indicate that during the first era the proletariat and the petite bourgeoisie were the winners and during the second era it was the bourgeoisie that won.
ÖZ: Bu tez, İran'daki 1979 İslam Devrimi'nin ve sonrasındaki dönemin siyasal iktisadi bir analizini yapmayı amaçlıyor. Yeni rejim, eşitlik ve ülkedeki yoksullar ve zenginler arasındaki uçurumu azaltmak vaadleriyle iktidara gelmişti. İslam Devrimi’nden sonraki kırk yıl boyunca farklı hükümetler bu hedeflere farklı ekonomi politikalarını kullanarak ulaşmaya çalıştı. Bu tez, bu hedeflere ulaşmada başarılı olup olmadıklarını analiz edecektir. İslam devrimini destekleyen sınıfları belirlemek için Karl Marx'ın sınıf kavramsallaştırmasını kullanacaktır. İran’daki devletle ilgili en etkili analiz rantiyeci devlet analizidir. Rantiyeci devlet, doğal kaynakların kira gelirine bağlı olduğu için vergi toplamaktan bağımsızlaşabilen bir devlettir. 20. yüzyılın başından bu yana, İran'ın politik ekonomisini petrolden kaynaklanan gelirlerin belirlemesinden ötürü, sistemin yavaş yavaş bir rantiyeci devlete doğru evrildiği iddia edilmiştir. Rantiyeci devletle ilgili temel sorun ise İran’i kapitalizme içkin tipik sınıf ilişkileri ve birikim eğilimlerinden ayrı düşünmesidir. Dolayısıyla, rantiyeci devlet analizine alternatif bir analiz olarak İslam devriminin sınıfsal bir analizi yürütülerek İslam devrimini destekleyen sınıflar ve sonrasında kazanan ve kaybeden sınıflar belirlenecektir. Tez, İran'ın İslam Devrimi sonrası hükümetlerini iki döneme ayırır: Birincisi idealist politikaların ve tecrit politikalarının uygulandığı ve Irak’la savaşın yaşandığı ilk dönem (1979-1989) ve ikincisi serbestleşme ve yapısal uyum programlarının dönemi (1989-2013). Farklı kaynaklar ve Dünya Bankası ve İran Merkez Bankası verileri kullanılarak oluşturulmuş tezin bulguları, ilk dönemde proletaryanın ve küçük burjuvazinin, ikinci dönemde ise İslam Devrimi sonrasında yükselen burjuvazinin kazandığına işaret ediyor.
