Tevfik Fikret’in Rübab-ı Şikeste’sinde Telmihler ve Terkipler

Abstract

The most important pioneer of the Servet-i Fünûn period, which holds a very important place in the history of Turkish literature, is the poet Tevfik Fikret. He was also a traslator. The poems of Tevfik Fikret have been studied in many ways by literary historians. In this work, Tevfik Fikret's "Rübâbı-i Şikeste" was studied in terms of literary arts, telmih and terkib. When he started to write poetry in his early ages, Tevfik Fikret wrote his first poems in classical literary style, but his style was changed because of Servet-i Fünûn community. Tevfik Fikret's Rübâb-i Şikeste generally includes emotional poetry, in which the poet draws a pessimistic picture. But, at the end hope is seen, which is because of his son Haluk. In this work, the poet talks about the people who had a difficult life and poverty at that time; especially women, children and old people. For example, there are daily life taboos that inspire pity in poetry such as "Hasta çocuk", "Balıkçılar", "Nesrin", "Verin Zavallılara", "Ramazan Sadakası". Our research consists of three parts after the abstract and the introduction. In the first chapter, information about Tevfik Fikret's life, literary personality, works and Servet-i Fünûn period was given. The telmihs in Rübâb-ı Şikeste is in the second part. Section were grouped according to their subjects. In chapter three, the compositions found in R. Şikeste's poems were determined and the meaning clearified. The forign words determined and translated into Turkish. The ordering poems is according to Prof. Ismail Parlatır's page order in the book of "Tevfik Fikret - Bütün Siirleri". The names of the poems and the page number of the poems are mentioned. Our aim in this work is to make a meaningful solution to the arts of speech used by Tevfik Fikret for easier understanding of his poems written by old Turkish. Thus, those who read Tevfik Fikret will descend more deeply into the poems and read poetry. In conclusion, the answers to the following questions are given: How much Tevfik Fikret has placed telmih and terkib in his poems and from which languages. Also, it was tried to show how much Tevfik Fikret was influenced by Classical Turkish Literature in Servet-i Fünun poets.

ÖZ: Araştırmacılara göre Tevfik Fikret, Servet-i Fünûn döneminin tercümanıdır. Onun şiirleri , edebiyat tarihçilerince pek çok yönden incelenmiştir. Bu tezde Tevfik Fikret'in Rübâbı-ı Şikeste adlı eserinde bulunan telmihler ve terkipler incelenmeye çalışılmıştır. Ayrıca dikkati çeken edebi sanatlara değinilmiştir. Küçük yaşlarda şiir yazmaya başlayan Tevfik Fikret, ilk şiirlerini klasik Türk edebiyatına uygun bir biçimde yazmıştır; ama Servet-i Fünûn topluluğuna katıldıktan sonra tarzı değişmiştir. Rübâb-ı Şikeste adlı eserde Tevfik Fikret’in daha çok duygusal şiirleri yer alır. Şair, bu şiirlerde karamsar bir ruh hâli içerisindedir; ama sonunda umut ışığına ulaşır; umudu, oğlu Halûk'un sayesindedir. Şair, eserinde yaşadığı dönemin zor hayat koşullarını ve yoksulluk insanların yaşamını anlatır; özellikle kadınlar, çocuklar ve ihtiyarlar onun şiirlerinin temasını oluşturur. Örneğin "Hasta çocuk", "Balıkçılar", "Nesrin", "Verin Zavallılara", "Ramazan Sadakası" gibi şiirlerinde acıma duygusunu uyandıran günlük yaşam tabloları vardır. Çalışmamız, özet ve girişten sonra “Tevfik fikret’in Hayatı ve Edebî Kişiliği”, “Rübâb-ı Şikeste’de Telmihler”, “Rübâb-ı Şikeste’de Terkipler” ve sonuç kısmı olmak üzere başlıca beş bölümden oluşmaktadır. İkinci kısımda Tevfik Fikret'in hayatı, edebî kişiliği, eserleri ve Servet-i Fünûn dönemi hakkında bilgi verilmiş; üçüncü kısımda Rübâb-ı Şikeste'de yer alan telmihler, konularına göre gruplandırılarak işlenmiştir. Dördüncü kısımda Rübâb-ı Şikeste'de yer alan şiirlerdeki terkipler tespit edildikten sonra anlamları verilmiştir. Ayrıca terkiplerde bulunan sözcüklerin hangi dile ait olduğu belirtilmiştir. Terkiplerin bulunduğu sayfa numaraları da verilmiştir. Sayfa numaraları verilirken Prof. Dr. İsmail Parlatır'ın "Tevfik Fikret - Bütün Şiirleri"adlı eserindeki sayfa sıralaması esas alınmıştır. Çalışmada Rübâb-ı Şikeste'deki terkiplerin bir listesini de çıkardık. Arapça, Farsça sözcüklerden oluşan terkipleri öncelikle günümüz Türkçesine çevirdik. Daha sonra bu terkipleri Terkib-i İzâfet, Terkib-i Tavsifî, Terkib-i Atfî, Terkib-i Maklûb başlıkları altında topladık. Böylece Fikret’in hangi tür terkipleri kullandığı tespit edilmiş oldu. Çalışmamızdaki amaç, Tevfik Fikret'in şiirlerindeki terkiplerin anlamları ve gramer özelliklerinin belirlenemesi, ayrıca telmihlerle birlikte şairin kültür dünyasının anlaşılmasının sağlanmasıdır. Böylece Tevfik Fikret, okuyanlarca daha rahat ve kolay bir biçimde anlaşılabilecektir. İncelenmemizin sonuç kısmında şiirlerdeki telmihler ve terkiplerin durumu ortaya konmuştur.