ÖNSÖZ: Osmanlı’nın Ada’yı fethini müteakip, Ortodoks Kilisesi’ni yeniden canlandırdığı, birçok idari ve ekonomik ayrıcalıklar tanıdığı dönemden başlayarak, Osmanlı Yönetimi, İngiliz Yönetimi ve daha sonraki Kıbrıs Cumhuriyeti dönemi ile sonraki süreçte Ortodoks Kilisesinin durumunu incelediğimiz zaman, Kıbrıs’ta Kilise’nin politika üretilmesindeki önemini, Başpiskoposlarla piskoposların sosyal ve siyasi düzen içerisindeki konumlarını, Rum halkı ve siyasetçileri üzerindeki otoritesini ve belirleyici etkisini, Ada’daki Türk ve Rum halkları arasındaki çatışmaların, kavgaların başlaması ve devam etmesindeki rolünü, hatta bunun bir rol değil, başrol oyunculuğu, zaman zaman da senarist ve yönetmenlik olduğunu açıklıkla görmekteyiz. Bu incelemeyi, Megali İdea’nın yaşatılması ve nesilden nesile aktarılması görevini üstlenen Rum Ortodoks Kilisesi ve Patrikhane’nin sözkonusu amaçlarını ve eylemlerini gerçekleştirmek için Osmanlı İmparatorluğu’nun kendisine tanıdığı geniş hoşgörüden yaralandığını da gözardı etmeksizin yapmalıyız ki, bugünü daha gerçekçi değerlendirebilelim ve gelecekle ilgili doğru öngörüler ve politikalar üretebilelim.