Çocuklarda Sebze ve Meyveleri Denemeye İstek Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenilirliği

Abstract

In this study, it was aimed to develop the “WillTry” scale as “Willingness to try Fruits and Vegetables” scale in order to evaluate the children’s willingness to try fruits and vegetables and to establish its validity and reliability in Turkish. A total of 449 children from Famagusta were included in the study, 54,34% of whom were girls and 45,66% boys. The children’s general characteristics, nutritional habits and anthropometric characteristics were obtained with the survey form which was prepared by the researcher. Their tendency to try fruits and vegetabels was obtained using the “Willingness to try Fruits and Vegetables” scale. The children’s antrhopometric measurements were taken and their body mass index (BMI) were evaluated. It has been obtained that the BMI’s of 25,1% of the children in the study were above the 95. Percentile for their age group, and 14,8% were between the 85- 95. Percentile. In this study, 25,1% of the children were obese and 14,8% were underweight. It was found that 50,56% of the children consume fruits everyday, 24,28% consume 1-2 times a week, 11,36% consume 3-4 times a week, 13,81% consume 5-6 times a week, 41,65% consume vegetables everyday, 29,63% consume vegetables 1-2 times a week, 14,03% consume vegetables 3-4 times a week, 14,70% consume vegetables 5-6 times a week. In the study, it has been observed that children’s liking rate of cauliflower (0.92±0.89), beetroot (0.95±0.87), leek (0.98±0.88) and mushroom (0.78±0.88) were low and their liking rate of cucumber (1.83±0.48), tomato (1.53±0.72), carrot (1.73±0.55) and potato (1.80±0.49) are high. Among fruits the children like strawberries (1.85±0.47), apple (1.82±0.46), and watermelon (1.80±0.49) the most, and pineapple (1.21±0.88), fig (1.31±0.84) and melon (1.37±0.81) the least. The lowest score in the “Willingness to try Fruits and Vegetables” scale was 27, and the highest score vas 69. In terms of the frequency of fruit and vegetable consumption of the children included in the study, a statistically significant difference has been observed between their scores throughout the “Willingness to try Fruits and Vegetables” and their scores in the fruits and vegetables sub-factors (p<0,05). Compared to the children who consume fruits everyday and the children who consume fruits 5-6 times a week, children who consume fruits 1-2 times a week obtained a lower score in the “Willingness to try Fruits and Vegetables” scale and the vegetables and fruits sub-factors in the scale. Compared to the children who consume vegetables everyday and the children who consume vegetables 5-6 times a week, the scores of the children who consume vegetables 1-2 times a week were lower in the “Willingness to try Fruits and Vegetables” scale and the vegetables and fruits sub-factors in the scale. Children with neophobia and children without the phobia were included in the experimental part of the study and a statistically significant difference has been observed between their recognition of cauliflower and celery and having been tried previously (p<0,05). Recognition of cauliflower and celery, having been tried previously, liking and scores and eating amount of the children with neophobia were significantly lower in comparison to the children without the phobia. Keywords: Vegetable, Fruit, Child, Willingness to try

ÖZ: Bu araştırmada, ilkokulda öğrenim gören çocukların sebze ve meyveyi deneme isteklerini ölçmek için ‘WillTry’ ölçeğinin ‘Sebze ve Meyveleri Denemeye İstek’ ölçeği olarak modifiye edilmesi, Türkçe geçerlik ve güvenilirliğinin yapılması amaçlanmıştır. Araştırmaya, Gazimağusa İlçesine bağlı ilkokullara giden %54.34’ünün kız, %45.66’sının erkek olduğu 449 çocuk dahil edilmiştir. Çocukların; genel özellikleri, beslenme alışkanlıkları ve antropometrik özellikleri araştırmacı tarafından hazırlanan anket formu ile elde edilmiştir. Meyve ve sebzeleri deneme durumları ‘Sebze ve Meyveleri Denemeye İstek’ ölçeği kullanılarak saptanmıştır. Çocukların antropometrik ölçümleri alınmış ve beden kütle indeksi (BKİ) değerlendirilmiştir. Araştırmaya dahil edilen çocukların %25.1’inin yaşlarına göre BKİ’lerinin 95. persentilin üzerinde, %14.8’inin ise 85-95. persentil arasında olduğu belirlenmiştir. Çocukların %50.56’sının her gün meyve tükettiği, %24.28’inin haftada 1-2 kez, %11.36’sının haftada 3-4 kez, %13.81’inin haftada 5-6 kez meyve tükettiği, %41.65’inin her gün sebze tükettiği, %29.63’ünün haftada 1-2 kez, %14.03’ünün haftada 3-4 kez, %14.70’inin haftada 5-6 kez sebze tükettiği belirlenmiştir. Yürütülen çalışmada, çocukların çiçek lahanası (0.92±0.89), pancar (0.95±0.87), pırasa (0.98±0.88) ve mantarı (0.78±0.88) sevme oranının düşük; salatalık (1.83±0.48), domates (1.53±0.72), havuç (1.73±0.55) ve patatesi (1.80±0.49) sevme oranlarının yüksek olduğu gözlemlenmiştir. Çocukların meyveler arasında en çok çilek (1.85±0.47), elma (1.82±0.46) ve karpuzu (1.80±0.49) sevdiği; en az ise ananas (1.21±0.88), incir (1.31±0.84) ve kavun (1.37±0.81)’u sevdiği belirlenmiştir. Sebze ve Meyveleri Denemeye İstek Ölçeğinde en düşük puan 27, en yüksek puan 69’dur. Araştırma kapsamına alınan çocukların meyve ve sebze tüketim sıklığına göre Sebze ve Meyveleri Denemeye İstek Ölçeği genelinden ve ölçekte yer alan sebzeler ve meyveler alt faktörlerinden aldıkları puanlar arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı düzeyde olduğu tespit edilmiştir (p<0,05). Haftada 1-2 kez meyve tüketen çocuklar Sebze ve Meyveleri Denemeye İstek Ölçeği genelinden ve ölçekte yer alan sebzeler ve meyveler alt faktörlerinden her gün meyve tüketen ve haftada 5-6 kez meyve tüketen çocuklara göre daha düşük puan almıştır. Haftada 1-2 kez sebze tüketen çocukların Sebze ve Meyveleri Denemeye İstek Ölçeği genelinden ve ölçekte yer alan sebzeler ve meyveler alt faktörlerinden aldığı puanlar her gün ve haftada 5-6 kez sebze tüketen çocuklardan düşüktür. Araştırmanın deneysel kısmına dahil edilen fobik olan ve olmayan çocukların çiçek lahanası ve kereviz tanıma ve daha önce deneme durumları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunduğu tespit edilmiştir (p<0,05). Fobik olan çocukların çiçek lahanası ve kereviz tanıma ve daha önce deneme, sevme puanları ve yeme miktarları fobik olmayan çocuklara göre anlamlı düzeyde düşük bulunmuştur. Anahtar Kelimeler: Sebze, Meyve, Çocuk, Denemeye istek