Üniversite Öğrencilerinde Besin Alımı ile Haz Duygusuna Bağlı Açlık Arasındaki İlişkiye Yönelik Bir Çalışma

Abstract

Today, food consumption includes not only the need for energy and nutrients but also the pleasure element taken from food. This pleasure factor is influenced by taste, starvation, nutritional experiences, hormones and endocannabinoid systems. Various effects of these factors on the individual affect the individual's pleasure and consumption behavior. The aim of this study is to examine the relationship between the food intake of university students and their hunger due to pleasure. The sample of the study was determined by random sampling method and was conducted with 275 university students. In the study, descriptive information of individuals, some anthropometric measurements, quantified food consumption frequency, Modified Yale Food Addiction Scale Version 2.0 (mYFAS 2.0), Power of Food Scale-PFS and Palatable Eating Motives Scale-PEMS were questioned using face to face questionnaire technique. The average age of the individuals was determined as 21.5±1.5 year. The mean scale scores of PFS applied to the individuals were over 2.5, the presence of hedonic hunger due to food power was detected but the average of PEMS scale scores was below 2.5 and the presence of motivational hedonic hunger was not detected. In the hedonic hunger eating addiction activity, 97.8% of the individuals did not have food addiction but in individuals with food addiction, moderate food addiction was determined as 16,7% and severe food addiction was 83,3%. A positive correlation was found between individuals' body mass indexes (BMI) and PFS scores (r=0.283; p<0.05) and PEMS scores (r=0.196; p<0.05). A positive correlation was found between waist circumference measurements and total PFS scores (r=0.152; p<0.05) and PEMS scores (r=0.170; p<0.05). A positive correlation was found between the waist / hip ratios of the individuals and their total PFS scores (r=0.188; p<0.05). As the hedonic-based nutrient intake increases, weight gain increases, BMI and waist circumference and waist / hip ratio. As a result, the desire to consume delicious food, which develops with the a sense of pleasure, causes an increases in the anthropometric measurements such as body weight, BMI, waist circumference over time with the intake of more energy than the daily requirement. These increases may increase the risks of chronic diseases such as obesity in the ongoing time, and may come to a level threatening the lives of individuals. While determining the delicious food consumption status and the sense of pleasure received from these foods, the underlying reasons of these desires should be determined, and food addiction that may develop from these consumptions should not be ignored. Keywords: Pleasure, Hedonic Hunger, Delicious Food Consumption Motivation, Power of food, Eating Addiction.

ÖZ: Günümüzde besin tüketimi yalnızca enerji ve besin ögeleri ihtiyacından dolayı değil besinlerden alınan haz unsurunu da içermektedir. Bu haz unsurunu besinlerden alınan tat, açlık durumu, besinlerle yaşanan deneyimler, hormonlar, endokannabinoid sistemler etkilemektedir. Bu faktörlerin bireyde oluşturduğu çeşitli etkiler bireyin besin tüketim davranışını etkileyebilmektedir. Bu çalışmanın amacı üniversite öğrencilerinin, besin alımları ile haz duygusuna bağlı yaşanan açlık durumlarına yönelik ilişkiyi incelemektir. Çalışmanın örneklemi rastgele örnekleme yöntemiyle belirlenmiş olup 275 üniversitesi öğrencisi ile yürütülmüştür. Çalışmada bireylerin tanımlayıcı bilgileri, bazı antropometrik ölçümleri, miktarlı besin tüketim sıklığı, Modifiye edilmiş Yale Yeme Bağımlılığı Ölçeği Sürüm 2.0 (mYYBÖ 2.0), Besin Gücü Ölçeği-BGS ve Lezzetli Besinleri Tüketme Motivayonu Ölçeği-LBTMS yüz yüze yapılan anket tekniği ile sorgulanmıştır. Bireylerin yaş ortalaması 21,5±1,5 yıl olarak belirlenmiştir. Bireylere uygulanan BGS’nin ölçek puanları ortalaması 2,5 üzeri olup besin gücü kaynaklı hedonik açlık varlığı saptanmış ancak LBTMS ölçek puanları ortalaması 2,5 altı olup motivasyon kaynaklı hedonik açlık varlığı saptanmamıştır. Hedonik açlığın yeme bağımlılığı etkinliğinde bireylerin %97,8’inde yeme bağımlılığı saptanmamış ancak yeme bağımlılığı saptanan bireylerde orta düzeyde yeme bağımlılığı %16,7, ciddi düzeyde yeme bağımlılığı %83,3 olarak belirlenmiştir. Bireylerin beden kütle indeksleri (BKI) ile BGS puanları (r=0,238; p<0,05) ve LBTMS puanları (r=0,196; p<0,05) arasında pozitif yönlü ilişki saptanmıştır. Bel çevre ölçümleriyle toplam BGS puanları (r=0,152; p<0,05) ve LBTMS puanları (r=0,170; p<0,05) arasında pozitif yönlü ilişki saptanmıştır. Bireylerin bel/kalça oranları ile toplam BGS puanları arasında pozitif yönlü ilişki saptanmıştır (r=0,188; p<0,05). Bu durumda bireylerin hedonik yollu besin alımı isteği arttıkça ağırlık kazanımı artarak BKI, bel çevresi ve bel/kalça oranı ölçüm değerleri de artış göstermiştir. Sonuç olarak haz duyusuyla gelişen lezzetli besin tüketim arzusu, günlük gereksinimden fazla enerji alımıyla zaman içinde vücut ağırlığı, BKI, bel çevresi gibi ölçümlerinde artışa sebep olmaktadır. Bu artışlar süregelen zamanda obezite gibi kronik hastalık risklerini arttırarak bireylerin yaşamlarını tehdit edecek boyuta gelebilmektedir. Lezzetli besin tüketim durumu ve bu besinlerden alınan haz duygusu belirlenirken bu isteklerin altında yatan sebepler belirlenmeye çalışılarak bireylerin bu tüketimlerinden gelişebilecek yeme bağımlılığı durumları da göz ardı edilmemelidir. Anahtar Kelimeler: Haz, Hedonik Açlık, Lezzetli Besin Tüketme Motivasyonu, Besin Gücü, Yeme Bağımlılığı.