Intuition is within our everyday life. Every human being is intuitive whether they
recognize it or not; it is not an option but an integral part of our cognition. Even though
it is impossible to deny its presence in design activity, difficulties arise in describing
its mystery. Intuition, having a significant interdisciplinary research background,
ranging from art and humanities to mathematics, management to business, philosophy
to psychology, neuroscience to cognitive science, has been a major interest in
numerous disciplines. Although it is highly ‘relatable’ with ‘design cognition’, the
concept of intuition is not discussed at its premier level within the design research.
Despite the rising interest, it still needs to be thoroughly investigated.
The thesis in this sense, aims to discuss the concept of intuition and examine how
designerly activities resonate with the well-known theories on intuition. Inspired by
Sinclair’s (2011) ‘integrated framework of intuition’, this study aims to conceptualize
a framework, then identify intuitive functions as direct matching, associative
matching, incremental synthesis and radical synthesis. Those theoretical assumptions
are then tested with an exploratory study by tracing the design behaviors of novice and
expert designers. By doing this, the thesis seeks to reveal ‘design moves’ that go hand
in hand with the cognitive features of intuition. While intuition is believed to be a
cognitive ability frequently associated with expert (experienced) professionals, this
study aims to manifest it as a personal aspect where everyone experiences it in their
own unique way. In a broader perspective, this study aims to contribute to the theory
of intuition and thus provide an alternative perspective to the ‘unprincipled’ behaviors
of the designer. In its essence, this study seeks to know what makes intuition integrally
linked with design activity and why it is important to understand its presence.
Keywords: Intuition, Tacit knowledge, Design Activity, Design Cognition,
‘Undisciplined Designerly Behavior’
ÖZ:
Sezgi günlük hayatımıza dair yaşantımızın pek çok alanında yer almaktadır. Her
zaman farkında olmasak da her insan sezgiseldir; sezgi bizim için bir seçim değil, insan
bilişinin bir parçasıdır. Bu anlamda tasarım aktivitesindeki yerini inkâr etmek
imkânsız olsa da sezginin gizemini anlatmaya çalışmak oldukça zordur. Sanat ve
Beşerî bilimlerden matematiğe, işletmeden ticarete, felsefeden psikolojiye,
nörobilimden bilişsel bilime uzanan bir disiplinler arası araştırma geçmişine sahip olan
sezgi pek çok disiplinde odak noktası olmuştur. “Tasarım Düşüncesi” ile yakından
ilgili olsa da sezgi kavramı “tasarım araştırmaları” alanında ne yazık ki en kapsayıcı
düzeyde incelenmemiştir. Günümüzde konuya yönelik artan ilgi nedeniyle daha
kapsamlı bir incelemeyi çoktan haketmektedir.
Bu anlamda bu tez, sezgi konseptini tartışmayı ve tasarımcı aktivitelerinin sezginin en
bilinmiş teorileriyle nasıl ilişkilendiğini incelemeyi hedeflemektedir. Sinclair’in
(2011) sezgiyi kendi editörlüğünü yaptığı kitabındaki pek çok araştırmacıların yaptığı
çalışmalar ışığında bütüncül bir şekilde incelendiği çalışmasından esinlenerek bu
çalışma da kendine ait teorik bir çerçeve oluşturmayı, daha sonra da sezgisel
fonksiyonları “direk eşleşme”, “çağrışımsal eşleştme”, “artımlı sentez” ve “radikal
sentez” olarak saptamayı amaçlar. Bu çalışmada tartışılan teorik varsayımlar daha
sonra deneyimli ve deneyimsiz tasarımcıların tasarım davranışlarını takip eden bir dizi
keşif çalışmasıyla irdelenmiştir. Böylelikle, çalışma sezginin bilişsel özellikleriyle
örtüşen “tasarım hareketlerini” ortaya çıkarmayı hedeflemiştir. Sezgi uzman
(deneyimli) profesyonellerle ilişkilendirilen bilişsel bir yetenek olsa da, bu çalışma
sezgiyi herkesin kendine özel şekilde deneyimlediği kişisel bir yeti olarak öne
sürmektedir. Daha geniş bir bakış açısıyla, bu çalışma sezgi teorisine katkıda
bulunarak tasarımcının ‘prensiplere bağlı olmayan’ davranışlarına alternatif bir bakış
açısı sunmayı hedeflemektedir. Özünde bu çalışma sezgiyi tasarım aktivitesiyle nasıl
bu denli iç içe geçtiğini ve sezginin varlığını anlamanın neden bu kadar önemli
olduğunu anlamayı amaçlamaktadır.
Anahtar Kelimeler: Sezgi, Örtük bilgi, Tasarım Aktivitesi, Tasarımcı Düşüncesi,
‘Prensiplere bağlı olmayan tasarım davranışları’
