Cyprus is the third biggest Island located at Mediterrenean Sea. It is located
between three continents; Europe, Asia and Africa. Because of its’ geogrophical
importance lots of empires ruled Cyprus accross the centuries. Therefore, Island has
huge cultural heritage as well as historical monuments. In this study conservation
works of Archangelos Micheal Church in Yeni Erenköy investigated detailly. During
conservation projects of historical monuments, new natural stones that are going to be
used instead of missing or damaged ones, should have similar characteristics with
them. Information about these original natural stones are very limited.
In this study, samples are collected from new and old parts of Archangelos
Michael Church in Yeni Erenköy and Sourp Magar Monastery in Alevkayası to
determine their properties by experiments. From the results of experiments, stones at
new part of Archangeos Michael Church (Group Y) have the highest coefficient of
water absorption by capilarity (C) and the highest water absorption capacity (Ab) at
atmospheric pressure by 351,85 g/m2
.s0.5 and 19,74% respectively. Stones of Group Y
also have the highest open porosity and total porosity values (29,59% and 39,29%). In
addition, stones at old part of Archangelos Michael Church (Group E) have the highest
uniaxial compressive strength (R) and pulse velocity values by 16,27 MPa and 3,31
km/sec respectively. Stones at Sourp Magar Monastery in Alevkayası (Group A) have
the highest real density and specific gravity values (2732 kg/m3
and 2,75). Also, stones
at Sourp Magar Monastery are the most resistive group against to salt crystallization.
Keywords: Historical monuments, natural stones, conservation works, porosity, water
absorption, compressive strength, Archangelos Michael Church
ÖZ:
Kıbrıs Akdeniz’in en büyük üçüncü adasıdır. Avrupa, Asya ve Afrika
kıtalarının arasında konumlanmıştır. Coğrafik öneminden dolayı yüz yıllar boyunca
birçok imparatorluk tarafından yönetilmiştir. Bu yüzden, çok büyük bir kültürel
mirasın yanında tarihi eserlere sahiptir. Bu çalışmada Yeni Erenköy’deki Archangelos
Michael Klisesi’nin tamir ve koruma çalışmaları detaylı bir şekilde incelenmiştir.
Tarihi eserlerin koruma ve tamir projelerinde, kayıp veya zarar görmüş doğal taşların
yerine kullanılan doğal taşlar, orjinal doğal taşlarla benzer özelliklere sahip olmalıdır.
Öte yandan ise maalesef tarihi eserlerde kullanılmış olan orjinal doğal taşlar hakkında
çok kısıtlı bilgiler mevcuttur.
Bu çalışmada numuneler Yeni Erenköy’deki Archangelos Michael Klisesi’nin
yeni ve eski taraflarından, Alevkayası’ndaki Sourp Magar Manastırı’ndan mühendislik
özelliklerinin belirlenmesi amacıyla toplandı. Deney sonuçlarına göre, Archangelos
Michael Klisesi’nin yeni tarafındaki taşlar (Grup Y) 351,85 g/m2
.s0.5 ve 19,74% ile en
yüksek kılcal etkiye bağlı su emme katsayısı (C) ve atmosfer basıncında su emme
kapasitesine (Ab) sahiptir. Grup Y taşları 29,59% ve 39,29% ile en yüksek açık ve
toplam gözenek değerlerine sahiptir. Archangelos Michael Klisesi’nin eski tarafındaki
taşlar (Grup E) 16,27 MPa ve 3,31 km/s ile en büyük tek eksenli basınç dayanımı (R)
ve geçiş hızına sahiptir. Alevkayası’ndakı Sourp Magar Manastırı’nın taşları (Grup A)
en fazla gerçek yoğunluk ve özgül ağırlık değerlerine sahiptir (2732 kg/m3 ve 2,75).
Sourp Magar Manastırır’nın taşları tuz kristalleşmesine karşı en dirençli gruptur.
Anahtar Kelimeler: Tarihi eserler, doğal taşlar, koruma ve tamir çalışmaları,
gözeneklilik, su emme, basınç dayanımı, Archangelos Michael Klisesi
