Çocuk Kanallarında Yayınlanan 3-6 Yaş Grubu Çocuklarına Yönelik Çizgi Filmlerin Çocuk Hakları Açısından İncelenmesi

Abstract

ÖZ: Teknolojik gelişmeler ve son dönemde yaşanan pandemi süreci, çocuğun kitle iletişim araçları ile etkileşimini daha da arttırmaktadır. Bu durum, çocuğun haklarını kitle iletişim araçlarıyla öğrenmesini sağlamaktadır. Bu öğrenme, 3-6 yaş grubu için kitle iletişim araçlarından biri olan televizyon ile mümkündür. Çocukların bu dönemde televizyonu daha fazla kullandıklarını görülmektedir. Çocukların televizyonu kullanmasının temel neden televizyonda yayınlan çizgi filmlerdir. Çizgi filmler çocuklar için hem eğlence hem de eğitim aracı niteliğindedir. Çizgi filmlerin 3-6 yaş grubu için bu kadar önemli olması hakların çizgi film aracılığıyla öğrenilmesini de sağlamaktadır. Çocukların beyin gelişimlerinin bu dönemde beyin gelişiminin çok hızlı olması, çizgi filmler aracılığıyla verilmek istenen her mesajı doğrudan aldıklarını göstermektedir. Bu nedenle çizgi filmlerde yer alan çocuk haklarına yönelik sözel içeriklerin incelenmesi son derece önemlidir. Bu çalışma, 3-6 yaş grubu çocukların en çok izledikleri çizgi filmlerde, Çocuk Haklarına nasıl yer verildiğini belirlemeyi amaçlanmaktadır. Çalışmada durum çalışması deseni kullanılmıştır. Çalışmanın örneklemini; TRT çocuk kanalının, ocak 2021 yılında yayınlamış olduğu 3 çizgi film oluşturmaktadır. Çizgi filmlerin incelenmesinde doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Verilerin analizinde, çizgi filmleri analiz etmek amacıyla betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen bulgulara göre, incelenen çizgi filmlerde çocuk, yetişkin ve hayvan karakterlerinin olduğu ve bu karakterlerin kadın ve erkek cinsiyetine göre ayrıldığı belirlenmiştir. Çizgi filmlerde yetişkin ile çocuk arasında geçen diyaloglarda yetişkin karakterlerin ifadelerine daha fazla yer verildiği belirlenmiştir. Çizgi filmlerde Çocuk Haklarının olumlu kullanımına olumsuz kullanımından daha fazla yer verildiği belirlenmiştir. Hak kategorisine bakıldığında incelenen çizgi filmlerde en çok Katılım Haklarına yönelik ifadelere yer verildiği ardından Yaşamsal, Gelişimsel ve Korunma Haklarına yönelik ifadelere yer verildiği belirlenmiştir. Elde edilen bulgular literatür desteği ile tartışılmıştır. Çalışma sonunda çocuklarla ilgilen kişi, kurum ve kuruluşlara öneriler verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Çocuk, Çizgi Filmler, Çocuk Hakları