Cinemagoing, Turkish Cypriot Audience and Turkish Nationalism in 1950s Cyprus

Abstract

The present study proposes a new approach to examine rise of Turkish nationalism associated with cinema culture mainly in political and historical contexts of 1950s Cyprus. While the study has an original case and makes a contribution to the literature with new knowledge, it also introduces a new approach for the research on the phenomenon; by using micro-historical approaches of new cinema history. Cinema business and practices has its golden age in 1950s by the development of Turkish Cinema in Turkey and increasing number of movie theatres, cantered mainly in Nicosia and spread to other cities and villages, among Turkish Cypriot community. The period was also important in sense on political developments. Anti-colonial and inter-communal conflicts became extreme movements. Ethnocentric diversity and national fragmentation speeded up. Cinemagoing experiences had been shaped by this political context and also had significant influences on political developments vice versa. To achieve its goals, the study mainly focuses on the objectives of exploring the early experiences of cinema in multi-communal context, identifying transformation of the cinemagoing experience during the rise of ethnic diversity and nationalism, questioning the influence of Turkish films on Turkish Cypriot national and ethnic identity and finally approaching to movie theatre as a new public sphere as a center for social interaction and national identity formation. Drawing on archival research in different centers and archives in both Northern and Southern Cyprus and on oral history; the present study aims to use both early cinema theories and new approaches of cinema history in order to examine the cinema as a political and national scope, addressing the direct and indirect role of cinemagoing and film consumption in political and sociocultural contexts of 1950s as Turkish Cypriot culture become increasingly aligned with Turkish nationalism. In other words, the present study aims to provide new sights for cinemagoing culture in Cyprus during the 1950s from national identity formation and national belonging horizons.

ÖZ: Bu çalışma, sinema kültürüyle ilişkili Türk milliyetçiliğinin yükselişini, Kıbrıs'ın 1950’li yıllarındaki siyasi ve tarihi bağlamlarında incelemek için yeni bir yaklaşım önermektedir. Çalışmanın özgün bir vakası olmasına ve yeni bilgilerle literatüre katkıda bulunmasına ilaveten, yeni sinema tarihi alanındaki mikro-tarihsel yaklaşımları kullanarak bu fenomen üzerine yapılan araştırmalara yeni bir yaklaşım sunmaktadır. Kıbrıs Türk toplumunda sinema sektörü ve uygulamaları, 1950'lerde Türkiye'de Türk Sineması'nın gelişmesi ve çoğunlukla Lefkoşa'da merkezileşen ve diğer şehirlere ve köylere de yayılan sinema salonlarının sayısının artması ile altın çağına girmiştir. Dönem, siyasi gelişmeler açısından da önemlidir. Sömürge karşıtı ve toplumlararası çatışmalar önemli ölçüde artmış, etnosentrik farklılık algısı ve ulusal parçalanmalar hızlanmıştır. Kıbrıs Türk toplumunun sinema deneyimleri bu politik bağlamda şekillendiği gibi, aynı zamanda siyasi gelişmeler üzerinde de önemli etkileri olmuştur. Amaçlarına ulaşmak için çalışma, sinemanın ilk deneyimlerini çok toplumlu bağlamda incelemek, etnik ayrılmaların ve milliyetçiliğin yükselişi sırasında sinema deneyiminin dönüşümünü belirlemek, Türk filmlerinin Kıbrıs Türk izleyicisi üzerindeki etkisini sorgulama hedeflerine odaklanırken, etnik kimlik ve sinema salonuna sosyal bir etkileşim ve ulusal kimlik oluşumu merkezi olarak yeni bir kamusal alan olarak yaklaşmaktadır. Kuzey ve Güney Kıbrıs'taki farklı arşiv ve merkezlerde arşiv araştırmaları ve sözlü tarih çalışmaları üzerinden bu çalışma, sinemaya gitmenin ve film tüketiminin, Kıbrıs Türk kültürünün Türk milliyetçiliği ile daha fazla yakınlaştığı 1950'lerin siyasi ve sosyokültürel bağlamlarında doğrudan ve dolaylı rolünü ele alarak sinemayı politik ve ulusal bir kapsamda incelemek için hem erken dönem sinema teorilerini hem de yeni sinema tarihi yaklaşımlarını kullanmayı amaçlamaktadır. Başka bir deyişle, bu çalışma 1950'lerde Kıbrıs'ta sinema kültürüne ulusal kimlik oluşumu ve ulusal aidiyet bağlamlarında yeni bakış açıları sunmayı amaçlamaktadır.