ÖZ:
Yaşama hakkı, devredilemeyen ve tüm hakların kullanılması açısından
öncelikli varolması gereken haktır. Kişi, yaşam hakkına sahip değilse diğer tüm
hakları da anlamsız olacaktır. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne taraf olan
devletler, Sözleşme’ye konu tüm hakları, kendi ülkelerinde yaşayanlara sunmakla
mükelleftir. Yaşam hakkı özelinde bakıldığında ise devletler yaşam hakkını yasal
çerçevede sunmanın ötesinde, korumak ve doğrudan ihlal etmemekle de yükümlüdür.
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 2. maddesinde ve KKTC Anayasası’nın
15. maddesinde düzenlenen yaşam hakkının incelendiği bu çalışmanın ilk
bölümünde, özellikle hakkın tanımı ile ilgili AİHM’nin içtihatları ele alınarak
kavramsal ayrımlar yapılmıştır. İkinci bölümde de aynı yöntemle, KKTC
Anayasası’na göre yaşama hakkı değerlendirilmiştir. Bu doğrultuda, 2014 yılında
yapılan anayasa değişikliği girişiminin yaşam hakkına doğrudan etki edecek
bölümleri ve bu girişimde KKTC Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru yolu
kabul edilseydi, bunun AİHS kapsamında yer alan yaşam hakkı uygulaması üzerinde
oluşturabileceği etkiler de tartışılmıştır. İlk kuşak insan hakları içerisinde yer alan
yaşama hakkı, hem AİHS’de düzenlendiği hâli ile hem de içtihat kararlarında ele
alındığı şekli ile incelenmiş ve bütünsel bir yorumla KKTC’de hakkın varlık durumu
ortaya konulmuştur. Kıbrıs’ın siyasal özel durumu ve AİHM’nin konuyla ilgili
kararları da dikkate alınarak yaşama hakkı irdelenmiştir.
The right to life is an inalienable right that should be a priority required by all
rights. All other rights of the person without the right to life will also be meaningless.
States parties to the European Convention on Human Rights are obliged to offer all
rights subject to the claim to those living in their own countries. Regarding the right
to life, states are obliged to protect and not violate the right to life beyond presenting
the legal limit.
In this first chapter, where the right to life specified in the 2nd clause of
European Convention on Human Rights and the 15th clause of the TRNC
Constitution is examined, conceptual distinctions have been made with the case law
of the ECHR especially on the definition of the right. The second chapter was
evaluated in the same way, according to the TRNC Constitution. In this direction, the
parts of the constitutional amendment initiative made in 2014 that will directly affect
the right to life and the effects that could have been made on the practice of the right
to life within the scope of the ECHR were discussed if the individual application
method was accepted to the TRNC Constitutional Court in this attempt. As being
first generation of human rights, right to life have been examined in terms of the way
it is regulated in the ECHR as well as in the case law decisions, and the status of the
right in the TRNC has been revealed with a holistic interpretation. Political special
situation of Cyprus and the right to live in communication with the decisions of the
ECHR on the subject were examined.
