ÖZ:
Bu araştırmada; Diyabeti olan bireylerde sağlık okuryazarlığının, diyabet öz bakımıyla ilişkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Tanımlayıcı- korelasyonel ve
kesitsel olarak planlanan araştırmanın evrenini, Araştırma kriterlerine uyan
Gazimağusa Devlet Hastanesi polikliniklerine başvuran ve iç hastalıkları servislerinde
yatarak tedavi gören 204 ve formları çevrimiçi yöntemle dolduran 112 diyabetli birey
oluşturmuştur. Örneklem seçimine gidilmemiş, Aralık 2019 - Ekim 2020 tarihleri
arasında toplam 316 diyabetli birey ile araştırma tamamlanmıştır. Veriler
Diyabetli Birey Tanımlama Formu, Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği ve Diyabet Öz Bakım Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Verilerin istatistiksel analizinde tanımlayıcı
istatistikler ile Mann Whitney U, Kruskal Wallis H ve Spearman korelasyon testleri
kullanılmıştır.Tüm analizlerde istatistiksel anlamlılık seviyesi p<0,05 olarak kabul
edilmiştir.
Araştırmada katılanların diyabet süresinin ortalama 11,44±8,59, yaş ortalamasının
ise 55,29±16,26 olduğu görülmüştür. Diyabetli bireylerin % 50,9’u erkek, % 41,8’i
ilkokul mezunu, % 82,3’ü evli, % 38,3’ü herhangi bir işte çalışmayan, % 47,5’i geliri
giderinden az, % 72,5’i eşi/çocukları ile yaşayan, % 80,7’si tip 2 diyabetli, % 69,6’sı
ailesinde/yakın çevresinde diyabetli olduğu ve % 28,2’nin rahatsızlandığında sağlık
kontrolüne kontrolüne gittiği, sağlıkla ilgili bilgiye ulaşmada en çok % 75,6’sı doktoru
ve % 41,1’i i interneti tercih ettikleri belirlenmiştir. Araştırmamızda sağlık
okuryazarlığı ölçeği puanı 96,26±19,62 ile ortalamanın üzerinde, diyabet öz-bakım
ölçeği puanı ise 89,18±16,09 ile ortalama düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Sağlık
okuryazarlığı genel ve alt boyut puanları yükseldikçe, diyabet öz-bakım ölçeği puanı
da yükselmektedir. “Sağlık okuryazarlığı ölçeği” genel ve bilgileri anlama alt boyut
dışında kalan alt boyut puanları ile diyabetli bireylerin “diyabet öz-bakım ölçeği”
genel puanları arasında orta düzeyde, bilgileri anlama alt boyut puanları ile “diyabet
öz-bakım ölçeği” genel puanları arasında düşük düzeyde pozitif doğrusal bir ilişki
bulunmuştur.
Hemşireler hasta değerlendirmesi yaparken sağlık okuryazarlığını, sağlık
davranışlarını teşvik eden, sağlıklı bir yaşam tarzı geliştiren ve nihayetinde yaşam
kalitesini yükselten bir faktör olduğunu bilmelidir. Bireylerin sağlık okuryazarlığı
düzeyinin, diyabet öz-bakım becerilerini etkileyeceği bilgisiyle değerlendirmelerini,
hasta eğitim ve bakımını bu sonuçlara uygun olarak planlamaları önerilir. Hemşirelere
kronik hastalık oranlarının yüksek olması nedeniyle sağlık okuryazarlığının
geliştirilmesi çalışmalarına destek vermeleri önerilir.
This study; It was aimed to determine the relationship between health literacy and
diabetes self-care in individuals with diabetes. The population of the study which was
planned as a descriptive-correlational and cross-sectional consisted of 204 diabetic
individuals who applied to the Famagusta State Hospital outpatient clinic and received
inpatient treatment in internal medicine clinics, and 112 individuals with diabetes who
completed the study forms online. Sample selection was not made. The study was
completed between December 2019 and October 2020 with 316 people with diabetes.
Data were collected by using the Individual Descriptive Form, Health Literacy Scale,
and Diabetes Self-Care Scale. Descriptive statistics and Mann Whitney U, Kruskal
Wallis H and, Spearman correlation tests were used in the statistical analysis of the
data. Statistical significance level was accepted as p <0.05 in all analyzes.
It was observed that the duration of diabetes of the participants in the study was
11.44 ± 8.59 on average and the mean age was 55.29 ± 16.26. 50.9% of individuals
with diabetes are male, 41.8% are primary school graduates, 82.3% are married, 38.3%
are unemployed, 47.5% are low income, 72% are spouses / They live with their
children, 80.7% of them have type 2 diabetes, 69.6% of them have diabetes in their
family / close environment and 28.2% of them only go to health control when they get
sick.
The mean score of the health literacy scale was 96.26 ± 19.62 and it was found to
be above the average and the average score of the diabetes self-care scale with 89.18
± 16.09. The higher the health literacy general and sub-dimension scores, the higher
the diabetes self-care scale score.A moderately positive linear relationship was found
between the health literacy scale total and sub-dimension scores and the scores
obtained from the diabetes self-care scale of individuals with diabetes, while a weakly
positive linear relationship was found between the information comprehension
subscale scores and the diabetes self-care scale overall scores.
Nurses should be aware that health literacy is a factor that supports a healthy
lifestyle and improves the quality of life. It is recommended that individuals evaluate
their health literacy and diabetes self-care levels and plan patient education and care
according to these results. Nurses are recommended to contribute to the improvement
of health literacy in society due to the high rates of chronic diseases.
