Abstract:
ÖZ: Bu çalışmada, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti‟nde Gazete Dili (Afrika Gazetesi Örneği) üzerinde durulmuş, basın dili dilbilimsel açıdan ele alınmıştır. Basının dili, yazı dili (ölçünlü dil, standart dil)dir. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti‟nde de yazı dili olarak ölçünlü Türkiye Türkçesi kullanılmaktadır. Ancak okuyucu üzerinde daha etkili olabilmek çabasıyla konuşma dilinin de gazetelere yansıtıldığı görülmektedir. Gazetelerin, okuyucunun dikkatlerini çekebilmek amacıyla da, kendi ülkesine ve halkına ait haberleri konuĢma dili ve anlatımıyla vermeyi yeğlediği dikkat çekmektedir. Bu bakımdan Afrika Gazetesi, diğer gazetelerden farklı bir konumda bulunmaktadır. Haber seçiminin önemi kadar kullanıldığı dilin de önemi büyüktür. Bu nedenle Kuzey Kıbrıs basınından Afrika Gazetesi araştırma kaynağı olarak kullanılmıştır. Yazarların düşünceleri ve okuyucuyu etkileme gücü söylemlerine de yansımaktadır. Bundan dolayı örnek metinler üzerinde söylem çözümlemesine de gidilmiştir. Bu tez çalışmasında, Afrika Gazetesi‟nde yer alan metinlerin dil özellikleri, sözcük seçimi üzerinde durulurken, dilin kullanım boyutunun çözümlenmesi de amaçlanmıştır. Çalışmanın veri tabanını 2002-2018 yılları arasında yayınlanan Afrika Gazetesi‟nden ulusal haber metinleri ve köşe yazılarından seçilen örnek sözceler oluşturmaktadır. Çalışmanın Giriş Bölümünde Kıbrıs‟ın yakın tarihi ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti‟nin basın tarihi üzerinde kısaca durulmuştur. İnceleme Bölümü altında, öncelikle Afrika Gazetesi‟nde Kıbrıs Türk ağızlarıyla yazılmış yazıların ses, yapı ve söz dizimi özellikleri örneklerle betimlenmeye çalışılmış, daha sonra söylem ve söylemi oluşturan öğeler hakkında bilgi verilip örnek metinler üzerinde söylem çözümlemesine gidilmiştir. Bu bölümde, Gazete‟nin siyasî görüşleri doğrultusunda yazarlarının yazılarını eleştirel ve siyasî bir söylem üzerine kurdukları, bu söylemle hedef kitleyi eyleme geçirme çabası güttükleri, alıntı sözceler üzerinde gösterilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın bir bölümünü de, Afrika Gazetesi‟nin söz varlığı oluşturmaktadır. Bu bölümde, örnek metinlerde geçen, Türkiye Türkçesinde kullanılmayan Rumca sözcüklerin ve Kıbrıs Türk ağızlarına özgü sözlerin sözlükçesi verilmiştir. Örneklemimizi oluşturan metinlerin bir bölümü de tezin ekler bölümünde sunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Afrika Gazetesi, söylem çözümlemesi, basın dili, dilbilimsel özellikler
Description:
Türk Dili ve Edebiyatı - Yüksek Lisans Tezi. Lisansüstü Eğitim, Öğretim ve Araştırma Enstitüsü. Tez (Yüksek Lisans) - Doğu Akdeniz Üniversitesi, Fen ve Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, 2019. Tez Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Gülseren Tor.
