Fundamentally, all societies are constantly in a process of change and development.
Social events such as technological, financial, martial, or political are all effective
components to assist the process of change of societies. While many social events are
occurring in society, cinema would be affected by those happenings in manydimensional manners as well. The ideology of some specific times, directly or
indirectly, are taking their place in our lives, and films being an instrument to display
and represent the ideologies of that times. Therefore, this study targeted to investigate
past and present traces of Turkish comedy films from the Yeşilçam era to the new
Turkish cinema period to collect and bridge data to nowadays to be able to understand
and compare the alterations in sense of humor.
To achieve this aim, three theories of humor (superiority, incongruity, and relief) have
been used in the study to deconstruct the humorous moments in selected Turkish
comedy films. The selected films ‘‘Tosun Paşa (1976), Şaban Oğlu Şaban (1977),
Kibar Feyzo (1978), Recep İvedik (2015), Düğün Dernek 2: Sünnet (2017), and Arif
v 216 (2018)’’ have been read with the methodology of textual analysis to understand
and highlight key points of humorous moments. To elaborate and understand the
structure of humor three theories of humor are applied to the study. Additionally,
Ferdinand de Saussure’s dyadic model and Stuart Hall’s theory of representation took
place in the study.
To sum up, the final analysis shows that there are some differences in sense of humor.
The first difference is criticism of power relations in the films are disappeared in new
Turkish cinema period, and the second difference is the conversational and behavioral
patterns of the characters changed to establish humor.
ÖZ:
Özünde tüm toplumlar sürekli bir değişim ve evrim eylemi içindedir. Teknolojik,
finansal, askeri veya politik gibi sosyal olayların tümü toplumların değişim sürecine
etki eden ve yardımcı olan etkili bileşenlerdir. Toplumda pek çok sosyal olay
yaşanırken sinema da bu olaylardan çok boyutlu olarak etkilenmektedir. Belirli
zamanların ideolojisi doğrudan ya da dolaylı olarak hayatımızda yerini almakta ve
filmler o zamanın ideolojilerini sergileme ve temsil etme aracı olarak işlev
görmektedir.
Bu nedenle, bu çalışma, Türk komedi filmlerinin Yeşilçam dönemi ve yeni Türk
sineması döneminden geçmiş ve günümüzdeki izlerini inceleyerek, mizah
anlayışındaki değişimleri anlayabilmek ve karşılaştırabilmek için film okumaları
yaparak veri toplamak ve günümüze köprüler kurmayı hedeflemiştir.
Bu amaca ulaşmak için seçilen Türk komedi filmleri Yeşilçam döneminden “Tosun
Paşa (1976), Şaban Oğlu Şaban (1977), Kibar Feyzo (1978) ile yeni dönem Türk
komedi filmlerini temsilen Recep İvedik (2015), Düğün Dernek 2: Sünnet (2017), ve
Arif v 216 (2018) filmleri seçilmiştir. Mizahi anların kilit noktalarını anlamak ve
vurgulamak için filmler metin analizi metodolojisi ile okunmuştur. Mizahın yapısını
detaylandırmak ve anlamak için çalışmaya üç mizah teorisi uygulanmıştır. Bu teoriler
sırasıyla üstünlük, uyuşmazlık ve rahatlama teorileridir. Ayrıca Ferdinand de
Saussure'un ikili modeli ve Stuart Hall'ın temsil kuramı da çalışmada yer almıştır.
Son olarak, mevcut analizler neticesinde mizah anlayışında bazı farklılıkların olduğu
gözlenmektedir. Birinci fark, filmlerdeki iktidar (güç) ilişkilerinin eleştirisi yeni Türk
sineması döneminde ortadan kalkmıştır, ikinci fark ise karakterlerin mizahı tesis
edecek konuşma ve davranış kalıplarıdır.
